Wolna Warszawa początku lat 40-tych

Literatura fantastyczna dotycząca historii alternatywnej zawsze nas pociąga.Ciekawi nas wizja świata, w którym historia znana z podręczników toczy się zupełnie innym torem. Polaków fascynują szczególnie opowieści, w których Polska nie doświadcza grozy II wojny - za  jej przyczyną wszak życie straciło 6 milionów jej obywateli. ,,Alternatywna historia II wojny światowej" to zbiór rozmów Janusza Osicy i Andrzeja Sowy dotyczących tego jak potoczyłyby się koleje II wojny światowej, gdyby dowódcy, ba, całe narody podjęli inne decyzje niż te, których konsekwencje miały wpływ na ,,naszą" historię. Mamy więc tematy takie jak dłuższa wojna Francji z Niemcami, pakt Ribbentrop - Beck, zwycięstwo Rommla i Afrika Korps. Jednak zabrakło mi tego, co miała inna książka tych autorów, również składająca się na rozmowy o historii alternatywnej: trzeciego głosu. Książka ,,Co by było, gdyby" była zapisem rozmów obu panów z historykiem - prowadziło to do, tak potrzebnej w tego typu dyskusjach, polemiki. Choć tu jej nie brakuje, to jednak więcej głosów to zawsze lepiej. A przynajmniej w tej konkretnej sytuacji. Same rozmowy jednak są bardzo ciekawie poprowadzone a niektóre tezy są dość zaskakujące. Na przykład według autorów udany zamach Stauffenberga na Hitlera nie przyniósłby Polsce korzyści - wprost przeciwnie. Ponadto czuć tu polemikę z książką Piotra Zychowicza -  ,,Pakt Ribbentrop - Beck". Książka sama w sobie staje się materiałem do dyskusji - a to się chwali. Bardziej optymistyczną wizję przełomu lat 30 i 40 odmalował w  powieści ,,Wallenrod" Marcin Wolski, w którym Józef Piłsudski zawiązuje sojusz z Adolfem Hitlerem tym samym zapobiegając rzezi na mieszkańcach Polski. Niezależnie od tego czy taki scenariusz jest wiarygodny czy nie, to w alternatywnym świecie Wolskiego Polska staje się w końcu jednym ze światowych mocarstw. Swego czasu wspomniałem, że historia alternatywna pomaga zrozumieć wiele mechanizmów rządzących tą prawdziwą. Aby stworzyć wiarygodny scenariusz historii alternatywnej należy rozumieć mechanizmy rządzące historią, ciąg przyczynowo - skutkowy, który doprowadził do takiego - a innego rozwoju wydarzeń. Na temat historii alternatywnej ukazała się już niejedna książka i w tym felietonie pochylimy się właśnie nad książką o historii alternatywnej. Jednak Wolski nie był jedynym autorem, którego książka opisywała Polskę bez tragedii II wojny światowej. Maciej Parowski również przedstawił swoją wizję wolnej Polski w latach 40. Jego powieść, ,,Burza. Ucieczka z Warszawy '40" stanowi inne spojrzenie na ten temat. We wrześniu 1939 roku nazistowskie Niemcy wypowiadają wojnę Polsce. Ku zaskoczeniu najeźdźców jednak przez Polskę przetacza się seria burz i ulew. Pancerne wojska Hitlera grzęzną w błocie, blitzkrieg okazuje się niewypałem. Polacy widząc sytuację najeźdźców przypuszczają kontratak, a III Rzesza wycofuje się. Widząc sytuację sojusznika Stalin postanawia złamać postanowienia paktu Ribbentrop-Mołotow i nie wkracza na tereny Rzeczypospolitej. Hitler, niczym Napoleon zostaje zesłany na wyspę Świętej Heleny. W roku 1940 Warszawa staje się prawdziwym centrum światowej kultury. Przyjeżdżają do niej między innymi Alfred Hitchcock, Marlene Dietrich, Albert Camus. Widzimy jak zagraniczne sławy rozmawiają z przedstawicielami polskiej kultury. Fabuła w książce ma znaczenie drugorzędne, Parowski raczej roztacza swoją wizję wolnej Warszawy początków lat 40, gdzie kwitnie kultura, a nie  - opór społeczeństwa. Wielkim plusem jest to, że autor tworząc własną historię świata sięgnął do źródeł, by znani z kart podręczników ludzie przemawiali w swoim stylu. Parowski postarał się, by jego wizja alternatywnej historii Polski była jak najbardziej realistyczna. W pewnym momencie otrzymujemy również przebieg kampanii wrześniowej w tym alternatywnym świecie. Ponieważ jest to książka fantastyczna to sprawdzanie na ile wiernie oddaje historię byłoby absurdem. Bardzo cieszy, że punkt wyjścia opowieści oraz fikcyjne rozmowy zostały stworzone w oparciu o historyczne źródła. Autor nie miał zapewne zamiaru przedstawić  jak brak II wojny światowej wpłynąłby na kształt naszego świata. To opowieść kameralna, historia w skali mikro w której echa klęski wrześniowej są domeną gdybań i tajemniczego Antka Powstańca. Choć nie jest możliwe stworzenie definitywnej wizji historii Polski bez II wojny światowej, to książka Parowskiego jest bez wątpienia interesującym podejściem do tematu i zasługuje na wnikliwą lekturę - nawet jeśli nie dla fabuły, to dla wizji przedstawionego świata.