Sny o polskości

W jesienne wieczory zachęcam Państwa do powrotu do tematu sag historycznych. O wyznacznikach dobrej sagi pisałem już wielokroć - w różnych kontekstach -  dziś najpierw losach polskości na obczyźnie. ,,Amerykański Sen" autorstwa Mariana Piotra Rawinisa, który napisał również ,,Sagę rodu z Lipowej" oraz ,,Dworek pod malwami" jest opowieścią o polskich imigrantach w Nowym Jorku z silnym wątkiem gangsterskim (saga zaczyna się w czasach amerykańskiej prohibicji), która z czasem staje się kontynuacją ,,Dworku pod malwami" i przenosi się do Polski. Choć z literackiego punktu widzenia można wnioskować, że w pewnym momencie autor stracił chęć i zapał do dalszego kontynuowania sagi, to moim zadaniem na  jest analiza dzieł kultury pod kątem historycznym - zobaczmy więc, co ,,Amerykański sen" może nam powiedzieć o przeszłości. Autor ciekawie przedstawił wątek prohibicji jak również powodów, dla których Polacy szukali szczęścia w Stanach Zjednoczonych. Gdy akcja przenosi się do powojennej Polski okresu stalinizmu obserwujemy różne przejawy propagandy, nawet na prowincji, inwigilację osób o ,,amerykańskiej przeszłości" a nawet próbę werbunku jako tajnego współpracownika za granicą. Cieszy fakt, że mądrze pojmowana historia wpływa na bohaterów sagi i nie stanowi jedynie tła - za to należą się autorowi duże brawa i szkoda, że ,,Amerykański sen" jest ostatnią, jak dotychczas, sagą autora. Kolejną książką nad którą pochylimy się w deszczowy wieczór jest ,,Nad nami Orzeł Biały..." z pojawiającym się w jednym miejscu podtytułem ,,Opowieść o Legionach Polskich na Kielecczyźnie 1914-1915" jest książką wartą lektury nie tylko z okazji stulecia powstania II Rzeczpospolitej i nie tylko przez zwolenników Józefa Piłsudskiego. ,,Nad nami Orzeł Biały..." to utrzymana w gawędziarskim stylu opowieść o Legionach na początku I wojny światowej. Autor sięgnął do źródeł, wspomnień świadków (źródeł, które dodajmy,wymienił w rozdziale ,,zamiast bibliografii" - cieszy takie podejście w przeciwieństwie do jednej ze swego czasu omawianych przeze książek, która według streszczenia na okładce powstała na podstawie źródeł, choć nigdzie w niej nie wzmiankowanych. Tak naprawdę autor jest przewodnikiem po wspomnieniach świadków i uczestników tamtych wydarzeń. W podróży w "przeszłość zbiorową" oraz "indywidualną" skarbem jest doświadczenie oraz  przekonywająco skonstruowana opowieść. Zarówno saga jak i wspomnienia warte są przeczytania. Historia objawia się w nich inaczej, jest częścią fikcji jak i autentycznych wspomnień - czerpiemy ją z dobrych powieści, filmów, gier, ustnych przekazów, czasopism, książek czy innych źródeł. W końcu historia jest nie tylko nauczycielką życia, ale też naszym dziedzictwem ( trochę jak u Byrona, który pisał:" Walka o wolność, gdy się raz zaczyna, Z ojca krwią spada dziedzictwem na syna". Nieprzemijalnym dziedzictwem.