15 lat Instytutu Pamięci Narodowej
Jedną z niewielu rzeczy które się udały w III RP jest obchodzący właśnie swoje 15 lecie Instytut Pamięci Narodowej. IPN został powołany do życia ustawą z grudnia 1998, a swoją działalność rozpoczął w czerwcu 2000. Jego pierwszym prezesem był Leon Kieres, drugim - od grudnia 2005 do 10 kwietnia 2010 - Janusz Kurtyka, trzecim - od czerwca 2011 - jest Łukasz Kamiński.
W ciągu 15 lat działalności IPN udało się zarchiwizować 90 km akt czyli 9.000.000 cm stron dokumentów. Założywszy, że 1000 stron papieru to około 8 cm, to w zasobie IPN znajduje się 112.500.000 stron dokumentów.
IPN wydał też 1.794 publikacje, zorganizował 453 wystawy, 817 konferencji, i umieścił w internecie 30 edukacyjnych portali internetowych.
W czasie prowadzonych przez IPN śledztw przesłuchano 103.000 świadków, objęto aktami oskarżenia 508 osób, i doprowadzono do skazania 137 przestępców.
W czasie postępowań lustracyjnych mających na celu wykrycie konfidentów bezpieki chcących zajmować ważne funkcje w współczesnej Polsce IPN przeanalizował 53.235 oświadczenia lustracyjne
Dziełem IPN są też nieustannie uaktualniane katalogi: funkcjonariuszy komunistycznych organów bezpieczeństwa, osób inwigilowanych, osób na kierowniczych stanowiskach w czasach PRL i ludzi sprawujących dziś najważniejsze funkcje publiczne.
Biuro Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów IPN gromadzi i opracowuje akta komunistycznych organów bezpieczeństwa, oraz dokumenty niemieckich władz okupacyjnych z czasów II wojny światowej. Dokumenty te udostępniane są ofiarom represji oraz naukowcom i dziennikarzom. Archiwum IPN zgromadziło 90 km bieżących dokumentów, udostępniło 2.425.265 jednostek archiwalnych na podstawie 956.303 wniosków o udostępnienie dokumentów
Biuro Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów IPN współpracuje z archiwami i ośrodkami dokumentacji z Czech, Francji, Gruzji, Izraela, Litwy, Rumunii, Stanów Zjednoczonych, Szwajcarii, Ukrainy i Wielkiej Brytanii. Dzięki tej współpracy do trafiło Polski 664.410 kopii cyfrowych dokumentów (7 072 jednostki archiwalne), obrazujących losy obywateli Polski podczas II wojny światowej i po jej zakończeniu.
Archiwistom z IPN udało się zdigitalizować, czyli zapisać w formie kopii cyfrowych – skanów, 27.195.056 stron dokumentów, 243.831 fotografii, 11.258.9935 stron kart z kartotek, 1.175 filmów i 1.202 nagrań dźwiękowych - by zdigitalizowane archiwalia były powszechnie dostępne w internecie należy zmienić ustawę o IPN, obecne przepisy uniemożliwiają takie udostępnienia.
Archiwiści IPN prowadzą też Centrum Udzielania Informacji o Ofiarach II Wojny Światowej oraz Indeks represjonowanych przez organa władzy sowieckiej w latach 1939–1956.
Jedną z najbardziej znanych jednostek IPN jest Biuro Edukacji Publiczne. BEP prowadzi badania naukowe, działalność edukacyjną i wydawniczą, organizuje konferencje naukowe, zbiera relacje świadków historii, wydaje książki i czasopisma naukowe, organizuje szkolenia, wykłady, pokazy filmów, wystawy i konkursy, przygotowuje materiały edukacyjne, w tym multimedialne i internetowe, dla uczniów i nauczycieli.
Biuro Edukacji Publiczne IPN wydało 1.794 tytułów książek i czasopism (638 tytułów wydała Centrala IPN, a 1.156 opublikowały poszczególne oddziały Instytutu. IPN), przygotowało 453 wystawy (prezentowane łącznie 6 763 razy, w tym 288 poza granicami Polski), zorganizowało 817 konferencji naukowych (95 międzynarodowych). Wszelkich innych formy działań edukacyjnych IPN (konkursów dla młodzieży, wykładów, szkoleń dla nauczycieli, warsztatów, pokazów filmów historycznych wraz z prelekcjami, rajdów edukacyjnych, zajęć dla dzieci, kursów przygotowawcze dla maturzystów) było ponad 35.000.
Pion śledczy IPN czyli Główna Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu zajmuje się ściganiem zbrodni nazistowskich i komunistycznych z lat 1939–1990, zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości.
Prokuratorzy IPN są zobowiązani prowadzić śledztwa nawet wtedy, gdy sprawcy zbrodni nie żyją. Ich celem jest wówczas wyjaśnienie okoliczności popełnionych zbrodni oraz ustalenie ofiar. Ustalenia pionu śledczego wykorzystywane są do badań przez historyków.
Pion śledczy IPN zakończył już 14.506 śledztw, w trakcie których przesłuchano 103.334 świadków, i postawiono zarzuty 932 osobom. Prokuratorzy IPN skierowali do sądów 326 aktów oskarżenia, którymi objęto 508 osób. Na podstawie tych aktów oskarżenia sądy dotychczas skazały 137 osób. Wobec 140 osób postępowania zostały umorzone z powodu przedawnienia, wobec 62 – z powodu amnestii, wobec 60 – ze względu na śmierć osoby oskarżonej. 33 osoby zostały w efekcie postępowań sądowych uniewinnione.
Biuro lustracyjne IPN przyjęło 368 000 oświadczeń lustracyjnych. Wobec 53.235 rozpoczęto czynności sprawdzające, mające na celu analizę ich prawdziwości. 50.324 oświadczenia nie wzbudziły żadnych wątpliwości. Do sądu skierowano 821 wniosków o wszczęcie postępowania lustracyjnego, z czego 111 spraw jest na wokandzie, a 710 już zakończono. W 468 przypadkach sąd podzielił zdanie prokuratora Biura Lustracyjnego, orzekając, że miało miejsce kłamstwo lustracyjne. Dzięki temu ujawniono konfidentów komunistycznej bezpieki, którzy ukrywali swoją współprace z komunistycznym aparatem terroru a dziś chcieli zajmować funkcje publiczne w współczesnej Polsce.
Biuro Lustracyjne IPN publikuje w internecie cztery katalogi z danymi osobowymi. W katalogu osób dziś pełniących funkcje publiczne opublikowano dotychczas dane 5.527 osób, w katalogu funkcjonariuszy komunistycznych organów bezpieczeństwa – 43.585 osób, w katalogu inwigilowanych w czasach PRL opublikowano informacje o 8.772 osobach, w katalogu osób pełniących najważniejsze stanowiska partyjne i państwowe PRL informacje o 18.949 osobach.
Od 2011 roku IPN, wraz z Ministerstwem Sprawiedliwości, Radą Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, Pomorskim Uniwersytetem Medycznym, Uniwersytetem Medycznym we Wrocławiu, Polską Bazą Genetyczną Ofiar Totalitaryzmów, Instytutem Ekspertyz Sądowych w Krakowie, prowadzi ogólnopolski projekt badawczy „Poszukiwania nieznanych miejsc pochówku ofiar terroru komunistycznego 1944–1956”. Celem projektu jest ustalenie lokalizacji grobów polskich bohaterów zamordowanych i w tajemnicy pochowanych przez komunistycznego okupanta, ekshumacja zwłok patriotów i identyfikacji ich szczątków. Dzięki wysiłkowi polskich naukowców pracujących między innymi na Cmentarzy Powązkowskim i na terenie Aresztu Śledczego w Białymstoku udało się odnaleźć szczątki kilkuset zamordowanych i 41 spośród polskich bohaterów przywrócić tożsamość.
IPN współpracuje z takimi zagranicznymi ośrodkami naukowymi, jak amerykańskie Muzeum Holocaustu, izraelski Instytut Pamięci Męczenników i Bohaterów Holocaustu Yad Vashem, instytucje polonijne (Studium Polski Podziemnej, Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce, Towarzystwo Historyczno-Literackie w Paryżu, Muzeum Polskie w Rapperswilu), międzynarodowe porozumienia wielostronne (jak zrzeszająca 20 instytucji z krajów europejskich Europejska Platforma Pamięci i Sumienia, czy grupująca 7 państw Sieć Europejskich Instytucji Posiadających Archiwa Tajnej Policji), węgierskim Komitetem Pamięci Narodowej, Ukraińskim Instytutem Pamięci Narodowej, Litewskim Archiwum Akt Specjalnych, słowackim Instytutem Pamięci Narodu i niemieckim urzędem Pełnomocnika Federalnego do spraw Materiałów Państwowej Służby Bezpieczeństwa NRD (tzw. Instytut Gaucka), oraz Woodrow Wilson International Center for Scholars.
Odziały IPN znajdują 11 miastach Polski: w Białymstoku, Gdańsku, Katowicach, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Poznaniu, Rzeszowie, Szczecinie, Wrocławiu i Warszawie. Odziały prowadzą działania edukacyjne we współpracy z władzami samorządowymi, szkołami wszystkich typów, domami kultury, bibliotekami publicznymi, archiwami, parafiami katolickimi, stowarzyszeniami i fundacjami a nawet zakładami karnymi.
Prócz swojej strony internetowej IPN prowadzi 30 portali edukacyjnych. Część z nich (np. dotyczące niemieckich obozów koncentracyjnych, czy zbrodni banderowców) jest w kilku wersjach językowych.
Portale edukacyjne IPN
Portal edukacyjny o Danucie Siedzikównie, „Ince” zawiera biografię bohaterskiej sanitariuszki, tekst o 5. Wileńskiej Brygadzie AK, a także zdjęcia i dokumenty.
http://www.polskiepodziemie.pl
Portal zawiera ogromny zbiór fotografii i dokumentów, które w przystępny sposób ukazują istotę Polski podziemnej.
http://www.oblawaaugustowska.pl
Na portalu można znaleźć wyniki dotychczasowych badań naukowych nad przebiegiem powojennej zbrodni sowietów którzy zamordowali 592 polskich patriotów, listy ofiar, ich zdjęcia, filmy, mapy, a także informacje o stanie śledztwa.
http://www.wilczetropy.ipn.gov.pl
Portal o działającej na Mazowszu i Podlasiu w latach 1944-1956 partyzantce antykomunistycznej.
http://www.poszukiwania.ipn.gov.pl
Portal dotyczy poszukiwań miejsc pochówku ofiar terroru komunistycznego z lat 1944–1956. Zawiera informacje o ich ekshumacjach i identyfikacjach na podstawie badań DNA.
http://www.zbrodniawolynska.pl
Portal został przygotowany w trzech wersjach językowych: polskiej, ukraińskiej www.wolynskyjzloczyn.eu i angielskiej www.volhyniamassacre.eu. Zawiera podstawowe informacje na temat zbrodni wołyńskiej, kalendarium, relacje świadków, informacje o śledztwach prowadzonych przez prokuratorów IPN-KŚZpNP, materiał zdjęciowy oraz czytelnię, w której można znaleźć publikacje na temat zbrodni.
Portal dostępny w wersji polskiej, angielskiej i bułgarskiej, przedstawia podstawowe informacje o obozach zagłady i obozach koncentracyjnych utworzonych przez III Rzeszę Niemiecką na terenach okupowanej Polski podczas II wojny światowej.
http://www.martyrologiawsipolskich.pl
Celem portalu jest przedstawienie tragicznych dziejów polskiej wsi w okresie II wojny światowej pod dwiema okupacjami.
http://www.okulicki.ipn.gov.pl
Portal edukacyjny o generale Leopoldzie Okulickim.
http://www.czerwiec76.ipn.gov.pl
Portal o proteście polskich robotników z czerwca 1976 roku, zawiera rys historyczny „w pigułce”, szczegółowe kalendaria wydarzeń, teksty o represjach i pomocy represjonowanym, galerię zdjęć i notacje, bibliografię prac IPN związanych z tematem a także quiz sprawdzający wiedzę.
Portal stawia sobie za cel upamiętnienie tych wszystkich obywateli II RP, którzy w czasie II wojny światowej byli represjonowani przez okupanta niemieckiego za pomoc eksterminowanej ludności żydowskiej.
http://www.grudzien70.ipn.gov.pl
Portal o antykomunistycznym proteście robotników z grudnia 1970 zawiera autentyczne zdjęcia filmowe pokazujące determinację robotników i ogrom siły użytej przez komunistów.
http://www.czerwiec56.ipn.gov.pl
Portal o protestach poznańskich robotników z czerwca 1956 zawiera filmy, fotografie, publikacje, słuchowiska, audycje z Radia Wolna Europa oraz Radia Merkury, szczegółowe informacje na temat ofiar oraz represji wobec zbuntowanego miasta.
Portale zawierają kalendarium wydarzeń, które doprowadziły do wybuchu II wojny światowej, kalendarium kampanii wrześniowej na ziemiach polskich, krótką historię syntetyczną, wybór dokumentów, relacje świadków, galerię zdjęć, fragmenty filmów, można także zagrać w grę tematycznie związaną z kampanią polską.
Portal poświęcony wydarzeniom roku 1989, zawiera kalendaria wydarzeń 1989 w Polsce i innych krajach byłego bloku sowieckiego, krótką historię syntetyczną, wybór dokumentów, relacje świadków, galerię zdjęć, fragmenty filmów itd. Informacje opracowano w kilku wersjach językowych.
http://www.kultura-niezalezna.pl
Celem portalu jest uświadomienie społeczeństwu skali niezależnych działań w sferze kultury, podejmowanych w dekadzie lat 80., oraz ukazanie – szczególnie młodemu pokoleniu – roli, jaką kultura niezależna odegrała w kształtowaniu postaw czy dokonywaniu wyborów w komunistycznej rzeczywistości.
http://www.korbonski.ipn.gov.pl
Portal przypominający sylwetkę i dokonania Stefana Korbońskiego
Portal poświęcony ks. Jerzemu Popiełuszce, zawiera biogram księdza, relacje, dokumenty, zdjęcia, mapa z miejscami działalności ks. Jerzego, homilie księdza Jerzego - kazania zostały zamieszczone zarówno w formie tekstu, jak i autentycznych nagrań.
Portal zawiera nieznane dokumenty Służby Bezpieczeństwa, galerie zdjęć z narodzin i karnawału „Solidarności”, fragmenty filmów, relacje uczestników tamtych dni, kalendarium wydarzeń.
Portal zawiera kompendium wiedzy na temat wydarzeń marca 1968 roku, krótkie teksty historyczne, dużo nieznanych zdjęć, filmy operacyjne Służby Bezpieczeństwa, fragmenty ścieżki dźwiękowej z „Dziadów” Kazimierza Dejmka, wydawnictwa IPN w całości.
Portal zawiera podane w przystępnej formie podstawowe fakty, chronologię wydarzeń, relacje świadków, a także umożliwiając zapoznanie się z publikacjami naukowymi i filmami dokumentalnymi.
Portal poświęcony rotmistrzowi Witoldowi Pileckiemu.
Portal zawiera dokumentacje fotograficzną, filmową obiektów wykorzystywanych przez „bezpiekę” – siedzib urzędów bezpieczeństwa (powiatowych i wojewódzkich), aresztów, więzień, zidentyfikowanych miejsc zbrodni popełnionych przez: funkcjonariuszy UBP, Informację Wojskową, MO, KBW, ORMO, agenturę resortu bezpieczeństwa, ludowe WP.
Jan Bodakowski
© WSZYSTKIE PRAWA DO TEKSTU ZASTRZEŻONE. Możesz udostępniać tekst w serwisach społecznościowych, ale zabronione jest kopiowanie tekstu w części lub całości przez inne redakcje i serwisy internetowe bez zgody redakcji pod groźbą kary i może być ścigane prawnie.
Źródło: prawy.pl
