Wspomnienie św. Tomasza z Akwinu

28 stycznia Kościół wspomina św. Tomasza z Akwinu. Ten żyjący w średniowieczu święty dziś najczęściej kojarzony jest jako autor „Summy teologicznej” i hymnu „Zbliżam się w pokorze.” Jego życiorys jest jednak o wiele bardziej bogaty.

Tomasz urodził się na zamku Roccasecca w pobliżu Akwinu, we Włoszech, w 1225 r. W wieku 5 lat, rodzice oddali chłopca, w charakterze oblata, do opactwa na Monte Cassino. Z nieznanych przyczyn opuścił klasztor i udał się do Neapolu. Rozpoczął studia. Również tam zapoznał się z niedawno założonym przez św. Dominika (+ 1221) Zakonem Kaznodziejskim.
 
Roku wstąpienia do tego zakonu jednak nie znamy. Wiemy jedynie, że miał ok. 20 lat. Spotkało się to z dezaprobatą rodziny. Wszelkimi sposobami, włącznie z dwuletnim aresztem domowym, próbowano zmienić jego decyzję. Wszelkie działania okazały się bezskutecznie. Wtedy do Tomasza wysłano jego siostrę, Marottę, by wpłynęła na zmianę jego decyzji. Efekt był odwrotny, ponieważ Tomasz tak umiał do niej przemówić, że sama wstąpiła do benedyktynek.

Tomasz studiował w Rzymie i Kolonii. Tam też przyjął święcenia kapłańskie. Po ukończeniu studiów przełożeni wysłali Tomasza do Paryża, by na Sorbonie wykładał teologię. Zadziwiał wszystkich jasnością wykładów, wymową i głębią. Stworzył własną metodę, w której najpierw wysuwał trudności i argumenty przeciw danej prawdzie, a potem je kolejno zbijał i dawał pełny wykład.

Do Włoch Tomasz wrócił po siedmiu latach na skutek intryg, jakie przeciwnicy dominikanów rozbudzili na Sorbonie. Na kapitule generalnej został mianowany kaznodzieją (1260). Przez pewien czas prowadził także wykłady na dworze papieskim Urbana IV (1261-1265). W latach 1265-1267 przebywał ponownie w domu generalnym Zakonu - w klasztorze św. Sabiny w Rzymie. W latach 1267-1268 przebywał w Viterbo jako kaznodzieja papieski.

Św. Tomasz z Akwinu stworzył zwarty system nauki filozoficznej i teologii katolickiej, zwany tomizmem. Wywarł głęboki wpływ na ukierunkowanie zachodniej myśli chrześcijańskiej.

Olbrzymia jest także jego spuścizna literacka. W dziełach św. Tomasza zadziwia tym uniwersalizm podejmowanych zagadnień i głębia ich wyjaśnień. Wyróżniał się umysłem nie tylko analitycznym, ale także syntetycznym. Jako jedyny odważył się dać panoramę całej nauki filozofii i teologii katolickiej w systemie zdumiewająco zwartym.

Do najważniejszych jego dzieł należą: Summa contra gentiles, czyli apologia wiary przeciwko poganom, Kwestie dysputowane, Komentarz do "Sentencji" Piotra Lombarda, Summa teologiczna i komentarze do niektórych ksiąg Pisma świętego.

Tomasz szczególną czcią otaczał Chrystusa Zbawiciela, zwłaszcza na krzyżu i w tajemnicy Eucharystii, co wyraził w tekstach liturgicznych do brewiarza i mszału na uroczystość Bożego Ciała, m.in. znany hymn „Zbliżam się w pokorze”. Płonął synowską miłością do Najświętszej Maryi Panny.

Św. Tomasz z Akwinu to patron dominikanów, księgarni, studentów i teologów, opiekun podczas sztormów. Papież Jan XXII zaliczył go do grona świętych 18 lipca 1323 roku. Papież św. Pius V ogłosił go - 11 kwietnia 1567 - roku piątym doktorem Kościoła zachodniego. Z kolei 4 sierpnia 1880 papież Leon XIII ustanowił go roku patronem wszystkich uniwersytetów i szkół katolickich.

W ikonografii św. Tomasz przedstawiany jest w białym habicie dominikańskim, w czarnej kapie i białym szkaplerzu. Jego atrybutami są: anioł, gołąb; infuła u nóg, której nie przyjął; kielich, kielich z Hostią, księga, laska, model kościoła, monogram IHS, monstrancja, pióro pisarskie, różaniec, słońce na piersiach, które symbolizuje jego Boską inspirację. Jego znakiem jest także Chrystus w aureoli.

Agata Bruchwald

Źródło: brewiarz.pl
fot. Wikimedia Commons