Jan Tomanek - kolejny ONR-owiec ścięty przez nazistów

Dziś 70. rocznica śmierci Jana Tomanka ps. „Gunter 5”, działacza ONR i Związku Jaszczurczego. W swojej pracy konspiracyjnej przekazywał informacje o ruchach niemieckich okrętów wojennych „Tirpitz” i „Graf Zeppelin”.

Jan Tomanek urodził się 24 sierpnia 1919 r. w Puławach. Po ukończczeniu gimnazjum w 1937 r. zaczął pracę na statku handlowym. W 1938 r. rozpoczął naukę w Szkole Morskiej, tam też został zwerbowany do Obozu Narodowo-Radykalnego.

Podczas okupacji Warszawy na przełomie lat 1940/41 wstąpił do Związku Jaszczurczego, gdzie posługiwał sie pseudonimem "Gunter 5". Z początku należał do tzw. Grupy Pomorskiej ZJ, ale wkrótce skierowano go Ekspozytury "Zachód". Po przeprowadzce ze stolicy do Gdyni podjął pracę w tamtejszym porcie na statku-pogłębiarce.

Jego zadaniem było przekazywanie informacji o ruchach niemieckich okrętów wojennych "Tirpitz" i "Graf Zeppelin" oraz statków handlowych. Składał też meldunki dotyczące m.in. budowy łodzi podwodnych w stoczni gdyńskiej. Informacje wywiadowcze pozyskiwał również w porcie gdańskim oraz w Wisłoujściu.

17 kwietnia 1942 r. Tomanek wraz z innymi członkami Ekspozytury "Zachód" został aresztowany przez gastapo. Początkowo trafił do więzienia w Kamiennej Górze, następnie przeniesiono go do Gdańska. Ostatecznie został osadzony w więzieniu przy Alexanderplatz w Berlinie, gdzie pracował w więziennej kuchni.

23 października 1942 r. stanął przed Sądem Wojennym III Rzeszy. Oskarżony o świadome służenie polskiemu ruchowi oporu, miesiąc później został skazany na karę śmierci za szpiegostwo.

3 lutego 1943 r. Jan Tomanek został ścięty w branderburskim więzieniu...


Paweł Brojek
zródło: endecja.pl