70. rocznica śmierci ppłk. Edwarda Pisuli ps. „Tama”

Oficer kawalerii, bohater trzech wojen odznaczony Orderem Virtuti Militari. Był szefem Kedywu Okręgu Tarnopolskiego AK, po wejściu sowietów na Lubelszczyznę wstąpił do LWP.  Zdekonspirowany jako żołnierz podziemia został internowany w obozie NKWD, a później trafił do więzienia na warszawskiej Pradze, gdzie zmarł w niewyjaśnionych okolicznościach.

Urodził się 9 października 1898 r. w Nowosielcach pod Sanokiem na Podkarpaciu, w rodzinie robotnika kolejowego. Uczęszczał do gimnazjum w Sanoku, działał w tamtejszym ruchu skautowym. W 1916 r. został powołany do służby w armii austro-węgierskiej w 45 Galicyjskim Pułku Piechoty, z którym walczył na froncie włoskim. Ukończył szkołę podoficerską w Przemyślu i oficerską w Radymnie.

W listopadzie 1918 r. wstąpił do służby w Wojsku Polskim jako ochotnik do szwadronu ułanów sanockich w Olchowcach, który wkrótce włączono do 8 Pułku Ułanów. Wraz z nim walczył w obronie Lwowa przed Ukraińcami oraz w wojnie bolszewickiej. Za zasługi został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderem Virtuti Militari oraz dwukrotnie Krzyżem Walecznych.

Po zakończeniu działań wojennych pozostał w służbie stałej w macierzystym pułku jako dowódca szwadronu, a następnie dowódca szkoły podoficerskiej. Od 1928 r. był instruktorem w Szkole Podchorążych Kawalerii w Grudziądzu. W 1930 r. został dowódcą szwadronu w 9 Pułku Ułanów Małopolskich w Trembowli na Kresach.

W 1934 r. przeniesiono go do Starogardu, gdzie w 2 pułku szwoleżerów objął stanowisko dowódcy szwadronu zapasowego, dwa lata później został kwatermistrzem tego pułku. W 1938 r. dostał przydział na stanowisko zastępcy dowódcy 10. pułku strzelców konnych w Łańcucie.

W sierpniu 1939 r. został powołany na stanowisko zastępcy dowódcy 23. pułku ułanów grodzieńskich w Postawach na Wileńszczyźnie. W jego szeregach walczył w kampanii wrześniowej 1939 r. w składzie Armii „Prusy” w rejonie Końskich i w Górach Świętokrzyskich.

W październiku 1939 r. przybył do Krakowa, gdzie włączył się w działalność konspiracyjną. Działał w sztabie Okręgu Krakowskiego Związku Walki Zbrojnej. Po dekonspiracji tamtejszych struktur, od 1942 r. stał na czele Inspektoratu Tarnopol ZWZ-AK. Rok później został kierownikiem Kedywu Okręgu Tarnopolskiego AK. Latem 1944 r. brał udział w akcji „Burza”.

Po zajęciu Kresów Wschodnich przez Armię Czerwoną, we wrześniu 1944 r. wstąpił ochotniczo do LWP i został mianowany dowódcą 3 Pułku Ułanów stacjonującego w Lublinie. W połowie miesiąca dotarł wraz z nim do ogarniętej powstaniem Warszawy, jednak podjęta przez niego przeprawa przez Wisłę nie powiodła się.

Jesienią 1944 r. w LWP rozpoczęły się czystki, wyłapywano żołnierzy podziemia niepodległościowego. Zdekonspirowany jako oficer AK ppłk Pisula został internowany w obozie NKWD w Skrobowie koło Lubartowa. Pełnił obowiązki starszego obozu.

Po ucieczce 48 więźniów, do której doszło w marcu 1945 r., został aresztowany. Był więziony najpierw na Zamku w Lublinie, a potem w siedzibie Zarządu Głównego Informacji Wojskowej we Włochach koło Warszawy, gdzie poddawano go ciężkim, wielogodzinnym przesłuchaniom.

Podczas rozprawy przed sądem Warszawskiego Okręgu Wojskowego w czerwcu 1945 r. został skazany przez Mieczysława Widaja na trzy lata pozbawienia wolności za to, że wiedział o planowanym spisku, lecz nie doniósł dowództwu.

5 lipca został przewieziony z siedziby Głównego Zarządu Informacji Wojskowej do więzienia przy ul. 11 Listopada na Pradze, czyli tzw. Toledo. Zmarł tydzień później, 12 lipca, w nieznanych okolicznościach, najprawdopodobniej w wyniku doznanych podczas śledztwa tortur. Miejsce jego spoczynku pozostaje nieznane.

Paweł Brojek
Źródło: ospnowosielce.pl

© WSZYSTKIE PRAWA DO TEKSTU ZASTRZEŻONE. Możesz udostępniać tekst w serwisach społecznościowych, ale zabronione jest kopiowanie tekstu w części lub całości przez inne redakcje i serwisy internetowe bez zgody redakcji pod groźbą kary i może być ścigane prawnie.