E-podręczniki od klasy 4 zmieniają układ graficzny. Pomimo tego wśród omawianych treści pojawia się gender, okultyzm i wielokulturowość. Te elementy w toku pracy z e-podręcznikiem uzupełniają się i tworzą ukryty przekaz.

Problematykę ezoteryczną wprowadzają m. in. przez odwołania do Harry'ego Pottera: „Naprawdę wierzę, że dzieje się coś magicznego, kiedy czytam dobrą książkę” – powiedziała kiedyś Joanne Kathleen Rowling, autorka znanej serii powieści o przygodach Harry’ego Pottera. Co miała na myśli? Czym jest 'magia', która dzieje się, gdy dotykamy kartek fascynującej książki?" Jako ćwiczenie uczniowie porządkują nazwy takie jak: "Akcesoria do quidditcha", "stroje Madame Malkin", "Magiczna Menażeria", "Różdżki Olivandera", "Księgarnia Flourish i Blotts".

Uczniowie wykonują takie zadania jak: „Zastanów się, co wiesz o czarownicach. Spróbuj odpowiedzieć na pytania: Jakimi innymi słowami można określić czarownice? Gdzie zazwyczaj mieszkają? Jak długo żyją? Jakie zwierzęta im towarzyszą? Jakim siłom służą? Jak podróżują? Gdzie spotykają się z innymi czarownicami? Czym się zajmują?”.

Walka z rodziną przejawia się w odwołaniach do „Dynastii Miziołków” Joanny Olech: „Zwróć uwagę na to, jak zostali nazwani poszczególni członkowie rodziny i kto jest kim w tej rodzinie". E-podręcznik używa zdjęć rodzin, takich jak ujęcia Lapończyków przed namiotem w 1900 roku, czy z Demokratycznej Republiki Konga w 2007. Prezentuje, jak wyglądają domy z różnych stron świata w ramach budowania tożsamości narodowej? Za element kształtowania patriotyzmu twórcy e-podręcznika uznają wyszukiwania argumentów przeciwko walce za Ojczyznę w analizie SWOT. Uczeń poznaje rozmieszczenie mniejszości narodowych w Polsce. Wskazuje podczas ćwiczeń w jakich rejonach Polski się znajdują.

Do nauki języka polskiego e-podręcznik stosuje zapoznanie z szyfrem Cezara (kryptografia). Obok wypracowań omawia się SMS, e-maile, wpisy internautów pod artykułami z Internetu. Pojawia się analiza obrazu Mona Lisy, omawianie przepisu na zupę pomidorową i komiksy. Pojawia się aktorka Angelina Jolie i sportowiec Justyna Kowalczyk.
Cytat z „Marka Piegusa” Edmunda Niziurskiego pokazuje, jak oszukiwać na lekcji. Wśród omawianych książek jest „Alicja w krainie czarów” Lewisa Carrola, członka Towarzystwa Parapsychicznego w Anglii. We fragmentach pojawia się książka ateisty Roalda Dahla "Charlie i fabryka czekolady". Jest też homoseksualistka Tove Jansson, autorka "Muminków".

Wśród poetów pojawia się Wiktor Woroszylski, według Encyklopedii Solidarności: "czołowy propagator komunizmu i socrealizmu", Jerzy Ficowski, znawca kultury cygańskiej i żydowskiej twórczości Bruno Schultza. Występuje też rysownik Angory Paweł Wakuła. Uczniowie pracują m. in. na tekście Tomasza Wysockiego z wrocławskiego portalu Gazety Wyborczej "Zdobyliśmy zamek Książ".

Jako autorytet jest prezentowany perkusista Piotr Warzeniuk z zespołu metalowego Therion, współwykonawca piosenki „A suburb to hell” (przedmieścia piekieł). Kapela śpiewa w niej po angielsku: „śmierć jest blisko/potrzebujesz narkotyków/zatruta krew(...) przedawkowanie przez działkę robi cię martwego/pogrzeb(...) kraina śmierci zabrała twoją duszę".

Pojawia się Jasper Fforde filmowiec związany z produkcją "Goldeneye", "Maski Zorro", czy horroru "Maszyna śmierci". Zdaniem Rona Charlesa z Washington Post od 2001 zajął się "postmodernistycznymi parodiami literatury". W e-podręczniku pojawia się jego tekst napisany za pomocą nowomowy "Sny to bardzo tajemnicze zjawiszcza". Padają tu takie sformułowania (pisownia oryginalna!): "szpicjalną", "żeki, wyciongam nałuczyciela na bżek", "szpicjalną naklepkę", "obdażam śmiertelnym pocaunkiem", "schrupczyłaś", "mrzonżoninki", "ówarznie patsze", "wdmuszył dziewuszny", "muwie pszeciesz ci muwiłem", "krztyliony", "przemóżdżali".

Obecny jest też Michel Piquemal, który we wstępie do "Bajek filozoficznych" napisał: "Zaczerpnąłem je z tradycyjnej bajki, z mitologii, z historii antycznej lub z mądrości Wschodu (buddyzm, zen, sufizm…). Dzisiejsze dzieci również potrzebują umocnienia, jakie niosą ze sobą bajki i legendy. Potrzebują myślenia 'na wielką skalę'. Zachodnia filozofia (…) skupiła się głównie na definiowaniu pojęć, co nadało jej surowy i trudny charakter".

Twórcy prezentują też tekst "Urodziny lasu" Toona Tellegena, autora reklamowanego przez Gazetę Wyborczą. Podczas wywiadu Ludwiki Włodek wyznał, że nie zna się na wychowaniu dzieci oraz, że ignoruje kwestię doboru treści pod względem wieku odbiorców.

Po tym jak prezentowane jest powstanie świata przez Boga z Pisma Świętego pojawia się pogański mit o Prometeuszu z sugestią, że przedstawia karę za stworzenie człowieka. Chrześcijański obraz świętego Jerzego, jak zabija smoka, dopełnia pekińska Ściana Dziewięciu Smoków w Zakazanym Mieście.

Przy omawianiu np. historii piśmiennictwa pojawiają się odnośniki do nowych mediów: "Papier dotarł do Europy za pośrednictwem Arabów dopiero tysiąc lat później. Do dzisiaj jest najbardziej popularnym materiałem piśmienniczym, choć coraz częściej, gdy chcemy coś napisać, wybieramy komputer, tablet albo telefon". Budzi to wątpliwość, czemu służy wprowadzanie tutaj informatyki?

Czwartoklasista na 17 części e-podręcznika do historii Polsce ma poświęcone 4. Wizja historii pomija szczegóły: "Kiedy ujrzeliśmy owe wzniesione na wodzie miasta i wioski, i inne wielkie miasta na suchym lądzie […] stanęliśmy oniemiali. (…) Dziś jednak wszystko to, co wtedy widziałem, jest zrujnowane i zniszczone. Nie pozostał kamień na kamieniu". Cytat z Bernal Diaz del Castillo o podbojach Hernána Cortésa w 1519 pomija okrucieństwo Azteków, w tym składanie ofiar z ludzi na przebłaganie pogańskich bogów. Sugeruje za to, że chrześcijańska i zachodnia cywilizacja niszczyła. Pomija narodziny kultu Matki Boskiej z Guadalupe i jakie zmiany on spowodował w 1531 roku.

Przemysł w XIX wieku jest ukazany jako wyzysk kapitalizmu. Sytuacja w fabrykach została udramatyzowana na wzór propagandy komunistycznej. E-podręcznik kładzie nacisk na straty społeczne. Pomija, że zdaniem laureata Nobla z ekonomii Roberta Emersona Lucasa: "Po raz pierwszy w historii standardy życia mas przeciętnych ludzi uległy ciągłemu wzrostowi. (…) Nic porównywalnego jak to zachowanie gospodarcze nie miało wcześniej miejsca".

Pojawia się za to cytat: "W wielu fabrykach, a także na przykład w kopalniach węgla, oprócz dorosłych zatrudniano dzieci, którym płacono mniej niż dorosłym, choć równie ciężko pracowały". Rewelacje te pochodziły z raportu Michaela Sadlera z 1832 roku. Skrytykował go w 1837 Robert H. Greg w "The Factory Question" za tworzenie pytań sugerujących odpowiedzi oraz nadinterpretacje. Lawrence W. Reed wskazał, że istniały dwie kategorie dzieci pracujące w fabrykach - bezdomne i posiadające rodziców. To właśnie sieroty dla socjalistów stały się symbolem wyzysku. W rzeczywistości, jak pisze Read: "nie mogli zmusić ich [dzieci] do pracy w warunkach uznanych przez ich rodziców za niedopuszczalne". Takie niuanse e-podręczniki pomijają, choć wpływają na odbiór zdarzeń przez uczniów.

Prezentują za to hinduistę Mahatmę Gandhiego i jego myśli: " Bądź zmianą, którą pragniesz ujrzeć w świecie", " Nie jest najważniejsze, byś był lepszy od innych. Najważniejsze jest, byś był lepszy od samego siebie z dnia wczorajszego". Pomijają tu kontekst duchowy.

Znaczenie w e-podręcznikach mają "sytuacje konfliktowe". Prezentowani są np. strajkujących górnicy z Sheffield (1893). Stanowią punkt wyjścia do wskazania, że konflikty między ludźmi mają podłoże ekonomiczne. Ilustracje stanowią też "Czerwone koszule" z 2010, czyli socjalistyczny ruch United Front for Democracy Against Dictatorship (UDD). Jak UDD wyjaśnia na swojej stronie: "Większość czerwonych koszul to pracująca klasa Tajów".

Uczniów zachęca się, by takie kwestie rozpatrywali bez wartości obiektywnych: "Wciel się w jedną ze stron każdego z konfliktów i przedstaw swoje oczekiwania zwięźle, ale uprzejmie. Następnie wciel się w stronę przeciwną i sformułuj swoją odpowiedź na te oczekiwania. Pamiętaj, że nie zgadzasz się z przeciwnikami, ale postaraj się wykazać tolerancję dla ich poglądów".

Brak opisów podstaw wolnego rynku w kontekście np. hiperinflacji. Nie ma wskazania, jak socjalizm Józefa Piłsudskiego wpływał na gospodarkę. Pojawia się za to fragment opinii doktora Jerzego Kwiecińskiego nt. zysków Polski w UE. Równocześnie brak informacji, że np. Tomasz Cukiernik podliczył, że w latach 2007- każdy obywatel naszego kraju stracił 238 zł rocznie i aby zdobyć fundusze unijne dopłacił 17,5% otrzymanej kwoty. Uczeń pozna za to symbole UE.

Brak rozróżnienia między sowietami a radami w ZSRS. Przejmowanie władzy w Polsce i ustanowienie okupacji w Polsce jest traktowane po macoszemu. Za to dzieci dowiadują się kiedy była pierwsza audycja Polsatu i RMF FM oraz, że człowiek powoduje globalne ocieplenie.

Jacek Skrzypacz

WSZYSTKIE PRAWA DO TEKSTU ZASTRZEŻONE. Możesz udostępniać tekst w serwisach społecznościowych, ale zabronione jest kopiowanie tekstu w części lub całości przez inne redakcje i serwisy internetowe bez zgody redakcji pod groźbą kary i może być ścigane prawnie.