Weekend nad Bałtykiem: Miasto żywiołów Łeba - fotogaleria

0
0
0
Łeba - port rybacki
Łeba - port rybacki / fot. Michał Miłosz

Łeba nie bez powodu jest nazywana miastem żywiołów. Ponieważ o warunkach przyrodniczych i życiowych decydują dwa z nich: woda (morze) i powietrze (wiatr). To blisko czterotysięczne miasteczko w północnej Polsce, w województwie pomorskim, w powiecie lęborskim, położone jest na Wybrzeżu Słowińskim, nad rzekami Łebą i Chełstem i nad Bałtykiem. Sama nazwa Łeba jest z języka kaszubskiego Łeba i niemieckiego Leba. Ta znana miejscowość wypoczynkowa z portem morskim i licznymi kąpieliskami, w sąsiedztwie Słowińskiego Parku Narodowego dlatego co roku w sezonie przyciąga dziesiątki tysięcy turystów.

Ciekawa jest sama historia Łeby, ponieważ pierwsze zasiedlenia na brzegu morskim w tych okolicach miały miejsce jeszcze w neolicie. Są one lokalizowane przez archeologów na miejsowych pagórkach, przykładowo koło Potęgowa, nawet na Rowokole archeolodzy znaleźli pojedyncze narzędzia. A ówczesną linię brzegu morskiego wskazują do dzisiaj znajdujące się tam grodziska, w tym: Gałęzinowo, Żoruchowo, Równo, Siodłonie, Damno. Grodziska te to wcześniej grody obronne epoki brązu przypisywane kulturze łużyckiej. Ludność tej kultury budowała takie grody od około 1000 do 400 r. p.n.e. Najbardziej znana rekonstrukcja grodu kultury łużyckiej, której dokonali naukowcy to ta w Biskupinie. Później (od połowy I do początku III wieku n.e.) przeszli tędy Goci. Niedaleko od dzisiejszej Łeby, w Dębinie znajduje się kamienny krąg ich cmentarzyska, choć pozostały zaledwie głazy z tego kręgu. Ponadto cmentarzyska Gotów w okolicy znajdują się w Grzybnicy, Węsiorach i Odrach. Gdy Goci odeszli pozostawili po sobie niemal wyludniony obszar W V wieku te tereny zajęli już Słowianie, którzy opanowali cały nadmorski pas wybrzeża. Łeba jako osada powstała zapewne później niż Gardna Wielka. Jeziora Sarbsko i Łebsko rozdzieliły się, toteż powstał ląd zdatny do osiedleń. Osiedle powstało na mierzei. Tę osadę zbudowali z pewnością Pomorzanie mówiący językiem kaszubskim. Mogło to nawet mieć miejsce jeszcze w VIII wieku. Od wieku XIII do ziemi słupskiej napływali kolonizatorzy niemieccy. Z kolei pierwsza pisemna wzmianka o Łebie pochodzi z 1282 roku. Niemcy jednak nie umieli się w pełni przyzwyczaić do warunków życia w Łebie, a dopiero jej strategiczne położenie przy ujściu rzeki zainteresowało Zakon Krzyżacki. Po wojnie trzynastoletniej ziemie te znalazły się w granicach Rzeczypospolitej, ale już w 1657 roku na mocy traktatu welawsko-bydgoskiego tereny te stały się lennem brandenburskim, a następnie zajęły je Prusy. Ciekawe, że Łeba (dzisiaj nazywana Starą Łebą) w dniu 11 stycznia 1558 roku została zniszczona całkowicie przez szalejący na Bałtyku sztorm. Nie dość, że zostały zniszczone port, zabudowania, w tym kościół, to dodatkowo morze cofając się wyżłobiło nowe koryto rzeki Łeby, którego ujście zostało przesunięte półtora kilometra na wschód. Po kolejnym dużym sztormie w 1570 roku mieszkańcy ostatecznie przeprowadzili w nowe miejsce po drugiej stronie Łeby. W XIX wieku rzeka została uregulowana, a także wybudowano port rybacki. A przed samą Pierwszą Wojną Światową w grudniu 1912 roku w okolicach Łeby i Smołdzina miało miejsce trzęsienie ziemi. W Rąbce – dzielnicy Łeby – na Mierzei Łebskiej w okresie II wojny światowej działał doświadczalny poligon niemieckiej broni rakietowej Rheintochter. Dziś znajduje się tam Muzeum Rakietowe. Jednak podczas Drugiej Wojny Światowej zniszczenia miasteczka były niewielkie, w przeciwieństwie do większości miejscowości nadmorskich zaciekle bronionych przez Niemców często do ostatniego dnia wojny i przez to zniszczonych w bardzo poważnym stopniu. Jak to miało miejsce w przypadku Gdyni, a szczególnie Gdańska, Helu i Kołobrzegu. Od roku 1974 do 2005 Łeba została uznana przez władze krajowe za miejscowość posiadającą warunki do prowadzenia lecznictwa uzdrowiskowego, dzięki czemu mogły być prowadzone tu zakłady lecznictwa w zakresie chorób układu oddechowego (dobroczynny wpływ jodu w nadmorskim powietrzu) oraz chorób tarczycy.

Według danych z 1 stycznia 2010 roku powierzchnia miasta wynosiła 14,81 km². A liczba stałych mieszkańców według danych z 31 marca 2011 roku to 3903 mieszkańców. Na zachód od miasta rozciąga się drugi co do wielkości w Polsce po Tatrzańskim - Słowiński Park Narodowy z ruchomymi wydmami i jeziorami Łebsko i Gardno oraz licznymi ostojami ptaków wodnych. Na wschodzie leży jezioro Sarbsko i Rezerwat przyrody Mierzeja Sarbska, który został założony w 1976 roku i ma status rezerwatu częściowego. Rezerwat ten rozciąga się na mierzei oddzielającej Bałtyk od jeziora Sarbsko. Swoją ochroną obejmuje tereny o powierzchni 546,63 ha. Wysokości zalesionych wydm dochodzą do 24 m n.p.m. Do atrakcji turystycznych należy wpisany do rejestru zabytków barokowy kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny z 1683 roku z wieżą szachulcową z XVIII w. Do budowy świątyni użyto częściowo materiałów z kościoła św. Mikołaja zniszczonego przez sztormy w 1558 roku. A także pozostałości murów gotyckiego kościoła św. Mikołaja z XIV wieku, które są w Starej Łebie, czyli na zachodnim brzegu rzeki Łeby. Ciekawą informacją jest to, że Narodowe Muzeum Morskie przewiduje powołanie w Łebie swojego dziesiątego oddziału o nazwie „Muzeum Archeologii Podwodnej i Rybołówstwa Bałtyckiego”. W 2016 rozpisano konkurs na projekt architektoniczny, a jego realizacja ma się skończyć przed 2023 rokiem.

Łebę warto odwiedzić, ale podobnie, jak większość miejscowości nadmorskich albo przed, albo po sezonie.

Źródło: Michał Miłosz

Sonda

Wczytywanie sondy...

Polecane

Wczytywanie komentarzy...
Przejdź na stronę główną