Jak siedzący tryb życia zagraża dzieciom i młodzieży?

Nadchodzące referendum i dyskusja wokół tego, czy posyłać sześciolatki do szkoły, czy nie, przysłania inne problemy związane z edukacją. Nie umniejszając więc tamtej kwestii i korzystając z okazji jaką jest rozpoczynający się rok szkolny, warto przyjrzeć się tematowi zagrożeń i skutków siedzącego trybu życia. Zagadnienie to z pewnych względów jest nie mniej ważne niż wspomniany dylemat z obniżaniem wieku szkolnego. Jak się bowiem okazuje, aktywność fizyczna młodych Polek i Polaków jest coraz niższa, co może rodzić daleko idące konsekwencje i to nie tylko w kontekście poszczególnych osób, ale i całego społeczeństwa.

Należy od razu zauważyć, że problem ten dotyka nie tylko nas, ale i innych nacji. Na podstawie badań przeprowadzonych wśród Europejczyków stwierdzono, że przeciętnie mieszkańcy kontynentu spędzają w pozycji siedzącej około sześciu godzin każdego dnia. Odliczając kolejne 6 do 8 godzin na sen, okazuje się, że przynajmniej jedną trzecią dnia trwamy w bezruchu. Jest to istotne z tego względu, że organizm człowieka nie jest najlepiej przystosowany do siedzącego trybu życia. Potrzebuje ruchu, nie mówiąc już o tym, jak dużym przeciążeniom i napięciom poddajemy kręgosłup, stawy i mięśnie, przebywając przez długi czas w pozycji siedzącej. Wspomniane sześć godzin nie dotyczy jednak tylko dorosłych. Polskie dzieci spędzają czas siedząc codziennie od trzech do czterech godzin. Z wiekiem ta tendencja rośnie. U nastolatków czas ten zwiększa się średnio do 6-7 godzin.

Do pewnego stopnia jest to oczywiście zrozumiałe. Uczestnicząc w szkolnych zajęciach, dzieci i młodzież większość tego czasu spędzają na krzesełkach. W miarę jak z każdym kolejnym rokiem przybywa kolejnych godzin lekcyjnych i przedmiotów czas ten tylko się wydłuża. Do tego trzeba zaś doliczyć te chwile, które przeznaczamy na odrabianie lekcji i inne czynności wymagające siedzenia. O tym jak bardzo brakuje ruchu świadczyć może to, że 76% dzieci i młodzieży spędza czas w domu siedząc. Oprócz obowiązków wynikających z realizowania obowiązku szkolnego, młodzi Polacy przede wszystkim oglądają wówczas telewizję i korzystają z komputera (narażając się przy tym na pogarszanie się wzroku). Tymczasem dla aż 58% uczniów lekcja wychowania fizycznego jest jedyną formą aktywności fizycznej.

Konsekwencje płynące z takiego trybu życia mogą być jednak bardzo poważne. Najbardziej oczywistą są oczywiście problemy z nadwagą, mogące prowadzić do otyłości. To jednak tylko wierzchołek góry lodowej, bo nadmierna tkanka tłuszczowa to nie tylko cellulit, ale przede wszystkim zwiększone ryzyko wystąpienia groźnych chorób. Nadmierna otyłość może prowadzić choćby do problemów z układem krążenia. Jeszcze niedawno siedem procent nastolatków w wieku 18-19 lat miało problemy z nadciśnieniem. Dziś liczba ta tylko się zwiększyła. Ryzyko rozwoju chorób serca i naczyń krwionośnych jest po prostu jedną z najbardziej groźnych i – niestety - powszechnych konsekwencji. Zła dieta i siedzący tryb życia mogą prowadzić także do cukrzycy typu II, a to ze względu na zwiększanie się stężenia glukozy we krwi, co wynika z braku wysiłku fizycznego. Wzrasta również ryzyko wystąpienia niektórych chorób nowotworowych. I wreszcie, otyłość może być przyczyną problemów o podłożu psychologicznym, jak np. zmniejszonej samooceny, stanów lękowych, agresji, a w skrajnych przypadkach także depresji.

Osobna kwestia to możliwość wystąpienie różnego rodzaju bólów – szyi, kręgosłupa, pleców, głowy. Dochodzą tu też różnego rodzaju bóle mięśniowe, a wszystko ze zbyt dużego obciążenia poszczególnych partii ciała. Z tym wiąże się także kwestia występowania żylaków. Choć to akurat przypadłość raczej starszych osób, to zaniedbania w młodym wieku mogą przyspieszyć postępowanie choroby. W pozycji siedzącej przepływ krwi w kończynach dolnych jest utrudniony, zwłaszcza jeśli dysponujemy źle dopasowanym do ciała krzesłem, przykładowo o zbyt głębokim, wbijającym się krawędzią w kolanach, siedziskiem. W połączeniu z brakiem ruchu będzie to sprzyjać osłabianiu się żył i powstawaniu żylaków, nie wspominając już o tak „drobnych” niedogodnościach jak na przykład mrowienie czy drętwienie stóp i nóg. Bóle związane z kręgosłupem mogą też świadczyć o patologicznych, zwyrodnieniowych zmianach, szczególnie jego części lędźwiowej, wynikających z przyjmowania nieprawidłowej postawy podczas siedzenia. Brak ruchu sprzyja także osteoporozie i problemom ze stawami, jako że nasila się wówczas proces utraty gęstości kości i odwapnienie tkanki kostnej i łącznej.

Jak w takim razie zapobiec tym problemom? Stuprocentowo skuteczny jest tak naprawdę tylko jeden sposób i jest nim aktywność fizyczna. Należy więc zachęcać dzieci i młodzież do uprawiania sportu, do spacerów i zabawy na świeżym powietrzu. Zdrowy tryb życia pomoże w uzyskaniu lepszej, bardziej prawidłowej przemiany metabolicznej. To zaś zapobiegnie przybieraniu na wadze. Trzeba przy tym dodać, że sama aktywność fizyczna to nie wszystko. Ćwiczenia muszą być regularne. Co więcej, kilkanaście minut ruchu nie zniweluje efektów wielogodzinnego przebywania w pozycji siedzącej. Dodatkowo trzeba więc po prostu ograniczyć liczbę godzin spędzonych w fotelu czy na krześle.

Niestety, od siedzącego trybu życia nie da się jednak uciec. Już choćby konieczność odrabiania zadań domowych sprawia, że dzieci i młodzież będą musiały część swego czasu tak spędzać. Dlatego warto chociaż zadbać o dobre warunki dla ich pracy i zabawy. Część problemów – między innymi tych z kręgosłupem i wadami postawy – powinny załagodzić odpowiednie krzesła do siedzenia. Ergonomiczne fotele biurowe, pozwalające na regulację wielu elementów, od podłokietników i nachylenia oparcia, po wysokość i głębokość siedziska czy umiejscowienie zagłówka, w znacznym stopniu poprawią komfort odrabiania zadań domowych czy korzystania z komputera. Dzięki nim młodzież i dzieci nie będą się aż tak bardzo męczyć, łatwiej się im będzie skoncentrować, a przede wszystkim trudniej im będzie wyrobić sobie złe nawyki związane z siedzeniem (takie jak garbienie się). Aktualnie produkowane fotele mają także wiele udogodnień (np. mechanizmy synchroniczne, siatkowane oparcia) specjalnie zaprojektowanych po to, aby przebywanie w nich było jeszcze bardziej wygodne i nie miało aż tak bardzo negatywnego wpływu na nasze zdrowie. Dlatego też warto o tym pamiętać, urządzając dziecku pokój. Lepiej bowiem zapobiegać niż leczyć skutki siedzącego trybu życia.

Artykuł przygotowany we współpracy ze sklepem Centrum Krzeseł (www.centrumkrzesel.pl). W ofercie sklepu znajdują się ergonomiczne modele krzeseł i foteli dla dzieci oraz młodzieży m.in.:

Krzesło Smart R – ergonomiczne krzesło z profilowanym siedziskiem,

Krzesło Ministyle GTP Pony – stabilne krzesło dla dzieci z tapicerowanym siedziskiem i profilowanym tapicerowanym oparciem,

Krzesło Taktik Mesh – krzesło dla młodzieży z bogatymi możliwościami regulacji i dobrym wsparciem dla ramion,

Krzesło Free S – model z mechanizmem ruchowym Synchro SELF (równoczesny ruch oparcia i siedziska z możliwością blokady),

Krzesło Arca 21 SL – nowoczesny i ergonomiczny model z zaawansowanym, synchronicznym mechanizmem i regulacją oraz innowacyjnym oparciem o wyraźnym profilu. Krzesło posiada także aktywne oparcie, możliwość blokady kąta jego położenia w kilku pozycjach, płynną regulację wysokości siedziska, regulowane podłokietniki oraz wiele innych udogodnień.