Ks. Stefan Szwajnoch - więzień obozów koncentracyjnych

Przyszedł na świat 31 sierpnia 1886 r. w Bielszowicach pod Rudą Śląską, w rodzinie górnika. Po ukończeniu szkoły ludowej uczył się w bytomskim gimnazjum. W 1908 r. zdał maturę i podjął studia na Wydziale Teologii Katolickiej Uniwersytetu Wrocławskiego. Należał wówczas do wrocławskiego Koła Braterskiego „Zet”.

Święcenia kapłańskie przyjął w czerwcu 1912 r. Swoją pierwszą pracę duszpasterską podjął w Chróścicach pod Opolem, następnie przeniesiono go do św. Jadwigi w Królewskiej Hucie, gdzie kierował Kongregacją Mariańską. Z propolską działalność został w 1916 r. przeniesiony do Berlina.

Rok później powrócił na Śląsk do Kluczborka. Podczas powstań śląskich oraz plebiscytu pracował w parafii św. Anny w Zabrzu. Zorganizował tam Towarzystwo Oświaty im. św. Jacka oraz Towarzystwo Czytelni Ludowych. Z jego inicjatywy powstała sieć bibliotek obejmująca wszystkie miejscowości powiatu.

Po zamachu bojówkarzy niemieckich na probostwo w czerwcu 1922 r. opuścił parafię i osiadł w Królewskiej Hucie. Organizował tam polskie szkolnictwo, był wizytatorem szkół przy Wydziale Oświecenia Publicznego w Katowicach oraz przez pewien czas dyrektorem Państwowego Gimnazjum im. Odrowążów.

W marcu 1925 r. został proboszczem parafii św. Marii Magdaleny w Chorzowie Starym. Z jego inicjatywy kościół parafialny wzbogacił się o nowe organy i polichromię oraz główny ołtarz. Wiele uwagi poświęcał organizacjom kościelnym, m.in. Caritasowi, Akcji Katolickiej oraz Krucjacie Eucharystycznej.

Aktywny w polityce, był członkiem Zarządu Głównego oraz wiceprezesem Zarządu Wojewódzkiego Polskiego Stronnictwa Chrześcijańskiej Demokracji. Pełnił też rozliczne funkcje kościelne, m.in. jako referent Kurii Diecezjalnej w Katowicach. W uznaniu zasług otrzymał tytuł tajnego szambelana papieskiego i nominację na kanonika Kapituły Katedralnej.

Po wybuchu II wojny światowej aresztowany przez gestapo, na początku lutego 1940 r. został wydalony do Generalnego Gubernatorstwa. Początkowo przebywał w Krakowie, od sierpnia 1940 był kapelanem biskupa Czesława Kaczmarka w Kielcach oraz tłumaczem w tamtejszej kurii diecezjalnej.

Ponownie aresztowany we wrześniu 1942 r., został osadzony w obozie koncentracyjnym w Auschwitz, gdzie pracował jako cieśla oraz prowadził działalność duszpasterską. W 1944 r. trafił do obozu w Oranienburgu pod Berlinem a stamtąd do Bergen-Belsen.

Zmarł 24 marca 1945 r., trzy tygodnie przed wyzwoleniem obozu przez Brytyjczyków. Dziś mija 75. rocznica jego śmierci.