Dworek „Milusin” otwarty

W sąsiedztwie „Milusina” powstał nowoczesny budynek muzealno-edukacyjny o powierzchni użytkowej ok.6 tys. mkw.. Składa się na niego część podziemna, a naziemna, otoczona drzewami , jest równa ich koronom. Stała wystawa umieszczona jest pod ziemią. Została podzielona na galerie: „Ziuk”,”Wiktor”, ”Komendant”, ”Naczelnik”, i „Marszałek”. Mówią one o kolejnych etapach życia i działalności Piłsudskiego. „Symbol” jest szóstą galerią, poświęconą dziedzictwu Marszałka i pamięci o nim.

Osobną historię ma prawie stuletni dworek „Milusin”. W 1921 r. Aleksandra Piłsudska za radą wicemarszałka Sejmu Jędrzeja Moraczewskiego kupiła od miejscowego kolejarza zalesioną działkę z niewielkim drewnianym domem letnim. Niestety dom ten nie nadawał się do całorocznego zamieszkania. Czynne były w nim jedynie trzy piece.

W tym czasie powstała na terenie kraju inicjatywa, aby uczcić zasługi Marszałka w walce o niepodległość i obdarzyć go majątkiem ziemskim pod Warszawą. Komitet Żołnierza Polskiego zbierał środki na ten cel. Piłsudski nie chciał jednak przyjąć takiego daru. Zgodził się jedynie, aby fundusz Komitetu wspomóc pieniędzmi ze sprzedaży własnego domu w Sulejówku. Wtedy pieniądz każdego dnia tracił jednak na wartości.

- Okazało się, że nieruchomości poszły tak znacznie w górę, że nie wystarczyło na zakup murowanego domu. Wobec tego zdecydowano wystawić w środku lasku na naszym gruncie dom murowany - wspominała Aleksandra Piłsudska.

Willę jako dworek zaprojektował znany architekt Kazimierz Skórewicz. Dom powstał bardzo szybko, częściowo siłami żołnierzy. Komitet zadbał o wyposażenie dworku. Część mebli, obrazów i przedmiotów dekoracyjnych pochodziła z darów. 30 maja 1923 r. Józef Piłsudski po sporze z gen. Władysławem Sikorskim o ustrój najważniejszych władz wojskowych podał się do dymisji ze stanowiska szefa Sztabu Generalnego, odsunął się od życia politycznego i przeniósł się do jeszcze w pełni nie wykończonego dworku. Do przewrotu majowego Marszałek mieszkał w nim razem z rodziną. Dużo wówczas pisał. To wtedy powstały książki: „Moje pierwsze boje”, „Rok 1920”,”O wartości żołnierza legionów”, „Rok 1863”, „Wspomnienia o Gabrielu Narutowiczu”.

Po powrocie Piłsudskiego do działalności publicznej, Marszałek z rodziną przeniósł się do Belwederu. Do Sulejówka rodzina przyjeżdżała na letni wypoczynek i na święta. Tak było do wybuchu wojny w 1939 roku. Wówczas to Aleksandra Piłsudska razem z córkami wyjechała do Londynu. Dworek zajęli Niemcy, a w 1947 roku komuniści. To wtedy wywieziono pamiątki po Piłsudskim. Do 1956 r. dysponował nim ambasador radziecki, a po październikowej odwilży w 1956 r. budynek przekazano gminie i powstało w nim przedszkole.

Dopiero w roku 1994 Wanda i Jadwiga Piłsudskie utworzyły Fundację Rodziny Józefa Piłsudskiego. Jej celem było odzyskanie dworku i otwarcie muzeum. W 2000 r. Urząd Miasta Sulejówek przekazał Fundacji aktem notarialnym dworek „Milusin”.

10 listopada 2008 r. Fundacja Rodziny Piłsudskiego i Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego zawarło umowę o utworzeniu Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. Jednocześnie udostępniono zwiedzającym skromną ekspozycję. Organizowano tam także wystawy okolicznościowe. Cały czas gromadzono wyposażenie dworku.

W 2014 r. w ośrodku MON w Hellenowie odnaleziono przedmioty wywiezione przez wojsko w 1947 r. i zwrócono je Fundacji. Są to meble kupione w 1923 roku z funduszy Komitetu Daru Żołnierza. Do muzeum powróciły obrazy: dwa pejzaże miejskie z Wilna Ignacego Pinkasa, jak i „Staw w parku” Kazimierza Stabrowskiego oraz rzeźba ”Szaman” Julii Stabrowskiej.

„Milusin” był jedynym domem prywatnym Józefa Piłsudskiego, powstałego jako dar od wiernych mu żołnierzy. Pierwszy drewniany dom stojący na posesji, w którym rodzina spędzała wakacje, pozostał niezmieniony, tak samo jak murowany dworek wybudowany w 1923 r. Niezmieniony został jego układ przestrzenny, stolarka okienna i drzwiowa, łącznie z okuciami i oszkleniem. Oryginalne są parkiety i podłogi oraz skromna dekoracja architektoniczna wnętrz, z fasetami i kominkami. Oryginalne są nawet porcelanowe wyłączniki elektryczne. Zachowała się duża część pierwotnego wyposażenia: meble, obrazy, przedmioty dekoracyjne. Doszły do tego meble z mieszkań córek Józefa Piłsudskiego.

Przy dewastacji obiektów dworkowych w komunizmie to prawdziwy unikat, że w takim stanie udało się zachować dworek „Milusin”.

Iwona Galińska