Zwiedzamy zamki polskie. Jest co oglądać!

Może wybralibyśmy się na zwiedzanie polskich zamków położonych na południu kraju. Zacznijmy od najbardziej popularnego zamku w Łańcucie, położonym w pobliżu Rzeszowa, pod miastem Łańcut. Jest to jedna z najpiękniejszych rezydencji arystokratycznych. To piękna i wygodna rezydencja z fortyfikacjami, które w 1655 r. sprawiły, ze Szwedzi nawet nie próbowali szturmu i wycofali się, gdy Łańcut odmówił kapitulacji. Zamek został obroniony także w 1657 r. przed wojskami księcia Siedmiogrodu Jerzego II Rakoczego.

W drugiej połowie XVI w. wzniesiono wieżę obronną i ta budowa zapoczątkowała historię zamku. W latach 1629-642 Stanisław Lubomirski rozbudował rezydencję – budynki mieszkalne, wieże w narożach, a wszystko to otoczył fortyfikacjami bastionowymi. Izabella z Czartoryskich Lubomirska dużo miejsca przeznaczyła na aleje spacerowe i drzewa. W drugiej połowie XVIII w. zaczęła przekształcać obiekt w zespół pałacowo-parkowy. Zmieniono wtedy wnętrza budynków zgodnie z ówczesną modą. Rezydencja wzbogaciła się o dzieła sztuki i dzisiaj słynie z najpiękniejszych w Polsce zamkowych wnętrz, które oszczędziła nawet II wojna światowa.

W muzeum łańcuckim są dwie kolekcje pojazdów konnych: historyczna – 55 pojazdów związanych z rezydencją po rodzinie Potockich i muzealną, gromadzoną po II wojnie światowej. Łańcut może się także pochwalić zbiorami sztuki cerkiewnej, które ratowano podczas wysiedlenia ludności ukraińskiej w latach 1945-1947. Wśród zbiorów jest ponad tysiąc ikon. Najstarsza z nich pochodzi z XV w.

Zespół zamkowy to także piękny park i storczykarnia.

Na południowy wschód od Łańcuta nad Sanem leży wioska Krasiczyn. Pod koniec XVI w. Stanisław Krasicki, kasztelan przemyski rozpoczął budowę murowanego zamku. Budowę kontynuował wojewoda podolski Marcin Krasicki. Przebudował zamek tak, aby stał się wielkopańską rezydencją.

Czym się wyróżnia zamek w Krasiczynie? Charakterystyczne są dla niego cztery narożne baszty o odmiennym wystroju i przeznaczeniu: Boska, Papieska, Królewska i Szlachecka. W wieży papieskiej ściany zdobiły podobizny papieży i była miejscem, w którym goszczono kościelnych dostojników. Papież nigdy w niej nie nocował, ale był w niej nuncjusz papieski Cosimo de Torres. W zamku zatrzymywali się także królowie: Zygmunt III Waza, Władysław IV, Jan Kazimierz i August II.

Bardzo cenna architektonicznie jest kaplica w baszcie Boskiej. Wrażenie robią bogate zdobienia –rzeźbione portale, loggie, arkady. Zamek w Krasiczynie wyróżniają dekoracje ścienne, tzw. sgraffita, które pierwotnie zajmowały ok. 7 tys. m. kw.

W pięknym parku kolejni właściciele Sapiehowie wprowadzili tradycję sadzenia dębów za każdym razem, gdy pojawił się potomek męski oraz lipy, gdy w rodzinie urodziła się dziewczynka.

II wojna światowa nie oszczędziła zamku. Ograbili go sowieci. Część zamku można zwiedzać wyłącznie z przewodnikiem jest to dziedziniec zamkowy, krypta w baszcie Boskiej, gabinet myśliwski, kaplica zamkowa pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i sale ekspozycyjne.

Najdalej wysunięty na południe Polski jest zamek Dunajec. Nazwa miejscowości Niedzica-Zamek. Warownia znajduje się na prawym brzegu sztucznego zbiornika retencyjnego na Dunajcu, Jeziora Czorsztyńskiego. Wyjątkowo malownicze położenie zamku wykorzystywały ekipy filmowe. Tu kręcono zdjęcia „Zemsty”, niektóre sceny serialu „Janosik” i „Wakacje z duchami”. Początkowo na terenach tych istniała drewniana strażnica, a zamek wybudowano w pierwszej połowie XIV w. Postawił go Kokosz Berzewicz jako fortalicję broniąca północnej granicy Węgier. Miał być przeciwwagą dla polskiego grodu warownego Wronin, a później zamku w Czorsztynie. Ruiny tego zamku są po drugiej stronie Dunajca nad skarpą jeziora. W XVI w, gotycki zamek przebudowano w stylu renesansowym. Po I wojnie światowej zamek znalazł się w granicach Polski, ale aż do 1945 r. był w rękach rodów węgierskich. Po II wojnie światowej zrujnowany zamek poddany został konserwacji.

Istnieje legenda, że w XVIII w. na zamku byli Inkowie, którzy uciekali przed Hiszpanami i tu mieli pozostawić swoje skarby. Zamek dzieli się na zamek górny: to wieża, kaplica, część mieszkalna, mały dziedziniec; średni: zabudowa mieszkalna i dolny. Z tarasów widokowych można oglądać panoramę. Dla zwiedzających udostępniono komnaty z przedmiotami z XVI-XIX w, izbę tortur. Jest tam także wozownia, która ma najstarsze pojazdy z ok. 1900 r. i drewniany spichlerz.

Dalsza droga prowadzi nas do Krakowa i do Zamku Królewskiego na Wawelu oraz do zamku w Niepołomicach położonego 30 km na wschód od Rynku Głównego w Krakowie. Na północny zachód od Krakowa w Dolinie Prądnika natrafimy na zamek Pieskowa Skała. Pierwszy raz pojawia się on w dokumentach Władysława Łokietka w 1315 r. Zamek w obecnym miejscu wybudował Kazimierz Wielki w pierwszej połowie XIV w. Był on częścią strzegącego granicy Królestwa Polskiego systemu warowni Orle Gniazda.

W XVI w. Pieskową Skałę przebudowano w stylu renesansowego zamku bastionowego. Warownia ta często broniła ziem przed wrogami. Zamek przeżył pożar w roku 1850. Na niedostępnej Skale Dorotki zamek górny został tak zniszczony, że po trzech latach zawalił się. Dzisiaj w Pieskowej Skale można zwiedzić: otwarte dziedzińce, pierwsze i drugie piętro ekspozycji muzealnej oraz ogród włoski. Niedaleko jest park ze słynną Maczugą Herkulesa, Skałą Twardowskiego, czy Czarcią Skałą.

Na szlaku Orlich Gniazd jest także zamek Ogrodzieniec, jedna z najpopularniejszych warowni. Został zbudowany na najwyższym wzniesieniu Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Powstał na polecenie Kazimierza Wielkiego i został zbudowany w miejscu zniszczonego przez Tatarów w 1241 r. niewielkiego grodu Wilcza Szczęka. Potem gotycki zamek przeżył rozbudowę w stylu renesansowym. W ruinę zamienili go Szwedzi. W 1655 r. uszkodzili mury zamkowe, a zniszczyli go całkowicie w 1702 r. Po II wojnie światowej zdecydowano się, aby zachować go w formie trwałej ruiny. Jest on uznawany za symbol Orlich Gniazd i był najpiękniejszym zamkiem tego systemu obronnego.

Dalszy szlak zwiedzania zamków prowadzi przez Polskę południowo–zachodnią. Spotkamy na tym szlaku zamek W Będzinie wzniesiony przez Kazimierza Wielkiego, zamek w Gołuchowie, słynny zamek Książ i zamek Czocha. Każdy ma swoją ciekawą historię.

Iwona Galińska