Mjr Zygmunt Brockhusen ps. „Antoni”. Rocznica śmierci oficera NOW-AK

Zygmunt Brockhusen urodził się 17 stycznia 1894 r. w Warszawie. W 1905 r. był uczestnikiem strajku szkolnego, później uczył się kolejno w Gimnazjum im. Mikołaja Reja i od września 1912 r. w Gimnazjum Mariana Rychłowskiego, w którym dwa lata później otrzymał świadectwo dojrzałości.

W 1915 r. został wcielony do armii rosyjskiej, służył początkowo w 30. zapasowym batalionie piechoty. Pod koniec tego roku został dowódcą plutonu w utworzonej w Bobrujsku Brygadzie Strzelców Polskich. W lutym 1917 r., po przeformowaniu brygady w Dywizję Strzelców Polskich, został w niej dowódcą kompanii 3 pułku strzelców.

Od września 1917 r. służył w I Korpusie Polskim w Rosji, kolejno jako dowódca kompanii, a później batalionu. Po rozwiązaniu Korpusu w maju 1918 r. powrócił do Warszawy. W listopadzie tego roku wstąpił do Wojska Polskiego.

Przydzielony do 28. Pułku Strzelców Kaniowskich, dowodził kompanią, a następnie Legią Akademicką, później był adiutantem pułku. W kolejnych latach zajmował różne stanowiska w wojsku, m.in. jako referent w sztabie dywizji czy oficer ordynansowy oraz brał udział w szkoleniach dla oficerów.

Od 1924 r. służył jako dowódca kompanii w 30. Pułku Strzelców Kaniowskich, a później w 69. pułku piechoty. Po przeniesieniu w stan spoczynku w 1934 r. zamieszkał w Warszawie, gdzie zastał go wybuch II wojny światowej.

W 1943 r. rozpoczął działalność podziemną w konspiracyjnym Stronnictwie Narodowym. W listopadzie tego roku objął dowództwo batalionu NOW-AK „Antoni”, który od lipca 1944 r. stanowił odwód komendanta Okręgu AK Warszawa.

Na jego czele brał udział w powstaniu warszawskim. 6 sierpnia 1944 r. został ranny podczas obrony cmentarzy wolskich. Po przejściu na Stare Miasto batalion rozwiązano, a on sam wszedł do sztabu Grupy „Północ” jako komendant Kwatery Głównej.

Po upadku powstania krótko przebywał w obozie jenieckim w Ożarowie, a później w różnych stalagach i oflagach na terenie Niemiec. W maju 1945 r. został uwolniony przez oddziały brytyjskie.

Do kraju powrócił jesienią 1946 i zamieszkał w Łodzi. Pracował tam aż do przejścia na emeryturę w 1968 r. w Zjednoczeniu Przemysłu Artykułów Technicznych. Zmarł 16 lutego 1981 r., został pochowany na warszawskich Powązkach w grobie rodzinnym Oranowskich.

Był odznaczony m.in. Krzyżem Srebrnym Orderu Wojskowego Virtuti Militari i trzykrotnie Krzyżem Walecznych.

Źródło: Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939-1945 T. 3. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991

fot. 1944.pl