Cynk – niedobory i skutki
Jednym z najważniejszych mikroelementów wpływających na nasze zdrowie jest cynk, który według części specjalistów jest po żelazie najważniejszym mikroelementem metabolicznym w żywieniu człowieka. Potocznie uważa się, że cynk jest pierwiastkiem bardzo ważny dla skóry, włosów i paznokci. To prawda, jednak rola cynku w naszym żywieniu i zdrowiu jest znacznie poważniejsza, bowiem cynk w organizmie człowieka spełnia szereg ważnych funkcji.
Niedoceniany minerał
Tak więc reguluje on działanie kilkuset enzymów, uczestniczy w procesach przemiany białek, tłuszczów i węglowodanów, wpływa na stabilizację i ekspresję genów, jest niezbędny w procesach wzrostu, podziałów i śmierci komórek, ma swoją rolę w zakresie naprawy DNA, obniża poziom cholesterolu, obniża poziom ciśnienia krwi, warunkuje prawidłowe funkcjonowanie narządów rozrodczych (ponieważ bierze udział w procesie powstawania i dojrzewania nasienia u mężczyzn), wpływa na przyswajalność witamin przez organizm, przyśpiesza gojenie ran, czy warunkuje prawidłowe działanie układu odpornościowego. Cynk bierze udział w procesach krzepnięcia krwi i odgrywa ważną rolę w prawidłowym działaniu narządu wzroku. Wpływa na utrzymanie ogólnoustrojowej homeostazy, czyli wewnętrznej równowagi oraz reguluje gospodarkę kwasowo-zasadową. Co więcej moduluje przewodzenie i pobudzenia sygnałów w ośrodkowym układzie nerwowym oraz oddziałuje na procesy uczenia się i zapamiętywania. Wpływa również na prawidłowe funkcjonowanie trzustki. Jak widać rola cynku jest ogromna, a jednocześnie bardzo niedoceniana. Pomimo tak ważnej roli nawet ponad dwa miliardy ludzi na świecie cierpi na poważne niedobory cynku.
Czym jest cynk
Cynk należy do mikroelementów czyli tak zwanych pierwiastków śladowych. Mikroelementami nazywamy te składniki, których zawartość w organizmie i zapotrzebowanie na nie przekraczają 100 mg na dobę. Pomimo tego mikroelementy są niezbędne do prawidłowego rozwoju, dojrzewania i funkcjonowania organizmu. Prócz cynku, do pierwiastków śladowych zaliczamy także chrom, miedź, mangan, jod, molibden, selen oraz fluor.
Skutki niedoboru cynku
Cynk wspomaga działanie układu immunologicznego, a jego niedobór skutkuje spadkiem ilości przeciwciał, co skutkuje zmniejszeniem naszej odporności. Zwiększa to skłonność do częstszego zapadania na infekcje. Dodatkowo brak cynku łączy się z ciągłym uczuciem zmęczenia, senności i zaburzeniami koncentracji. Zewnętrznymi objawami niedoboru cynku są problemy z wypadającymi włosami, skórą i łamliwymi paznokciami, atopowe zapalenie skóry, przesuszenie, trądzik, zmiany łuszczycopodobne, zajady, czy nawet widoczne owrzodzenia. Skaleczenia, nawet drobne, goją się nieco dłużej. Przedłużające się niedobory cynku się prowadzą do przedwczesnego starzenia. Obniżenie stężenia cynku w organizmie skutkuje także anemią, a związek z metabolizmem witaminy A powoduje, że jego niedobór może skutkować tak zwaną kurzą ślepotą. Wśród objawów świadczących, że organizm ma niedobory cynku, są również szumy uszne, biegunka, spadek nastroju, brak lub słaby apetyt, problemy z pamięcią, a także słaba koncentracja i pamięć.
Naturalne źródła cynku
Cynk występuje w pożywieniu. A w szczególności w czerwonym mięsie, a zwłaszcza podrobach, w tym szczególnie w wątróbce, drobiu, jajach (zwłaszcza żółtkach), rybach i owocach morza: ostrygach, krabach, żółtych serach. Dlatego niedobory cynku charakteryzują bardzo często osoby na diecie wegańskiej. Zwłaszcza, że spożywanie mięsa poprawia także wchłanianie cynku. W produktach roślinnych cynku najwięcej jest w kakao, pestkach dyni, nerkowcach i innych orzechach, słoneczniku, roślinach strączkowych: groch, fasola biała, groszek zielony oraz w kaszy gryczanej, ryżu i oleju lnianym. Należy jednak pamiętać, że poziom cynku w produktach roślinnych jest niższy, a jego wchłanianie znacznie gorsze.
Problemy z poziomem i suplementacją cynku
Cynk w organizmie odpowiada również za metabolizm alkoholu oraz zmniejsza toksyczne działania metali ciężkich. Dlatego paradoksalnie informacja, że pomimo właściwego poziomu cynku w organizmie może on nie działać wydaje się paradoksem. Za ten stan odpowiada zatrucie organizmu kadmem. Kiedy ilość tego pierwiastka ciężkiego jest za duża blokuje on pracę cynku w organizmie. Tak więc, jeśli będziemy dostarczali cynk z diety, albo go suplementowali i jednocześnie z dietą dostarczali metale ciężkie, takie jak kadm, albo kadm już będzie w naszym organizmie, to cynk nie wykaże swoich działań prozdrowotnych. Co więcej w trakcie badań okazało się, że kadm bardzo łatwo podmienia cynk w wielu enzymach, co powoduje, że przestają one być aktywne i spełniać swoje funkcje. Dlatego pamiętajmy o właściwym poziomie cynku w naszym organizmie.
Magdalena Żuberska
Tekst ten ukazał się w miesięczniku Moja Rodzina. Zachęcamy do prenumeraty.
Źródło: własne
