W ubiegłym tygodniu Polskę obiegły doniesienia o śmierci 19-latki, pierwszej polskiej ofiary fentanylu, silnie uzależniającego przeciwbólowego leku opioidowego.

Fentanyl jest niezwykle silnym syntetycznym opioidem, podobnym do morfiny, ale około sto razy silniejszym, kilkadziesiąt razy silniejszym też od heroiny i o wiele razy szybciej od tych naroktyków uzależniającym. Występuje często w postaci plastrów i pastylek do ssania, stosuje się go do leczenia ciężkiego i przewlekłego bólu spowodowanego nowotworami oraz innymi chorobami i urazami. Można dostać go wyłącznie na receptę.

Fentanyl zbiera śmiertelne żniwo w USA

Stosowanie tego leku pogłębiło kryzys narkotykowy w Stanach Zjednoczonych. Co roku z powodu przedawkowania fentanylu umiera tam ponad 100 tysiecy osób. Fentanyl pojawił się również w Polsce, ale nie jest jeszcze w naszym kraju powszechnym zjawiskiem. Jak wynika z sobotniego komunikatu Biura Komunikacji Spolecznej Konendy Głównej Policji, bazującym na danych Biura Kryminalnego - od stycznia do połowy kwietnia polscy policjanci zabezpieczyli jedynie 252,2 g fentanylu i jego pochodnych. W Polsce nie stwierdzono też dotychczas przypadków wytwarzania fentanylu. Nie skonfiskowano również prekursorów wykorzystywanych do jego produkcji.

Udział fentanylu w całości rynku narkotykowego w Polsce na razie jest marginalny. Dla przykładu, w ubiegłym roku policjanci zabezpieczyli w naszym kraju około 21 ton różnych środków odurzających, a tylko przez 5 miesięcy tego roku 17,5 tony.

Fentanyl jest składnikiem recepturowanych leków przeciwbólowych w formie plastrów czy ampułek do wstrzykiwania.

Choć proszek lub tabletki zawierające fentanyl mogą pochodzić z przemytu, to najczęściej do nielegalnego obrotu leków zawierających fentanyl i jego pochodne dochodzi po wystawianiu recept i ich realizację przez osoby nieuprawnione, podrabianie recept czy kradzież leków (np. z karetki pogotowia, aptek, ośrodków zdrowia).

Ministra Leszczyna zapowiedziaław tym kontekscie, że rząd przyjrzy się, jak działają tzw. receptomaty, które funkcjonują w Polsce od 2020 roku, a więc od czasu pandemii. Obecne ministra poleciła pdległym sobie służbom wdrożenie monitoringu wystawiania i realizacji recept na opioidy. Monitoring ma zacząć działać już dzisiaj.

Pierwsze postępowania z fentanylem w tle

W ciągu kilkanastu ostatnich miesięcy polska policja prowadziła 20 postępowań powiązanych z fentanylem. W toku spraw ustalono łącznie 22 podejrzanych.

Trzeba jednak zaznaczyć, że przypadki zabezpieczenia fentanylu i jego pochodnych oraz liczba prowadzonych w tych sprawach postepowań jest symboliczna z porównaniu z liczbą postępowań w przypadku pozostałych narkotyków. Dla porównania w roku 2023 policja wszczęła 37 728 postępowań o czyny określone w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii, zaś w od stycznia do maja 2024 r. wszczęto 16 577 takich postępowań.