Realia życia pod okupacją

Instytut Pamięci Narodowej Systematycznie wydaje publikacje ukazujące zbrodnie sowieckiej Rosji i nazistowskich Niemiec na Polakach. Właśnie ukazała się kolejna. Jedną z takich najnowszych publikacji jest 488 stronicowa praca „Polska pod okupacją 1939–1945" zawierająca artykuły o: życiu codziennym społeczeństwa polskiego pod okupacją sowiecką w latach 1939–1941, przestępczości kryminalnej na obszarach wiejskich Generalnego Gubernatorstwa w początkach okupacji niemieckiej (październik 1939 – czerwiec 1941), organizacjach Polskiego Państwa Podziemnego (Unii Jerzego Brauna, Korpusie Zachodnim ZWZ-AK, PPS), zbrodniach nazistowskich pod niemiecką okupacją, stanie badań nad poszczególnymi zagadnieniami związanymi z losem ziem polskich pod niemiecką okupacją w czasie II wojny światowej. Z pośród 38 milionów obywateli II RP pod sowiecką okupacją znalazło się 13 milionów osób (w tym 5.3 miliony Polaków, 4,5 miliona Ukraińców, 1,1 miliona Białorusinów i 1,1 miliona Żydów). Pomimo, ze na tle Europy kresy wschodnie były zacofane (1/3 domów nie miała kanalizacji, bieżącej wody, elektryczności i gazu, były tylko dwa duże miasta - Lwów z 300.000 mieszkańców i Wilno z 200.000 mieszkańców), powszechna była bieda, a nawet czasem głód, poziom życia biedoty w II RP był dużo lepszy od poziomu życia robotników w ZSRR. W życiu codziennym sowiecka okupacja przejawiała się sowietyzacją przestrzeni publicznej, nowymi nazwami ulic, wszechobecną propagandą, i nieznanym wcześniej wszechobecnym brudem i bałaganem. Na tereny kresów wschodnich sowieci przysłali nie tylko setki tysięcy żołnierzy i oprawców z bezpieki, ale też tysiące urzędników. Sowieccy funkcjonariusze przejmowali polskie mieszkania, i stawali się utrapienie dla polskich sąsiadów (dla sowietów normą był smród, brud, wszy, pluskwy, alkoholizm i awantury). Sowiecka szarańcza wykupywała wszystko co możliwe. Upaństwowiona gospodarka i handel przestawała działać. Pojawił się powszechny brak wszystkich niezbędnych do życia towarów. Towary bo astronomicznych cenach były dostępne tylko na czarnym rynku lub w handlu wymiennym. Brak towarów skutkował kolejkami (często liczącymi kilka tysięcy osób), wzajemną walką o ochłapy, i głodem. Normą stał się zimowy brak opału i nie odśnieżone drogi. Sowieckie wyroby na tle polskich okazywały się tandetne i prymitywne. Chleb nie nadawał się do jedzenia, a mydło do mycia. Chamstwo stało się domeną pracowników handlu. Zmęczone społeczeństwo pogrążało się w apatii. Likwidacja rynku i upaństwowienie przedsiębiorstw doprowadziło je do upadku. Upadł etos pracy. Mnóstwo zatrudnionych przez państwo wykonywało bezsensowne czynności. Praca była nieefektywna. Robotnikom odebrano prawo do strajków i zrzeszania się w związkach zawodowych. Przymus pracy uczynił z pracowników niewolników, pracownicy nie mogli się zwalniać z pracy, a za spóźnienia karano wyrokami kilku miesięcy pracy w łagrze. Pensje były tak niskie, że z ledwością pozwalały na wegetacje jednej osoby, nie wspominając o jego rodzinie. Dodatkowo władze odbierały ludziom nawet czas wolny po pracy, obowiązkowe były długie i nudne wykłady ideologiczne. Klasom skazanym na zagładę (przedsiębiorcom, ziemianom, kupcom, funkcjonariuszom państwa i duchownym) odebrano jakąkolwiek możliwość pracy. W wyniku kolektywizacji rolnictwa upadła produkcja żywności. Rolnikom sowieci narzucili niewykonalne kontyngenty (obowiązkowe dostawy) i ogromne podatki, za ich nie wykonanie rolnicy karani byli więzieniem. By uniknąć więzienia rolnicy musieli po astronomicznych cenach kupować żywność dla państwa na czarnym rynku. Celem sowieckiego szkolnictwa była walka z religią, rusyfikacja, indoktrynacja. By skutecznie demoralizować dzieci sowieci wyrzucili ze szkół polskich nauczycieli. Niedobór towarów skutkował znacznym pogorszeniem się zdrowia okupowanej ludności. Brakowało mydła więc panowała epidemia chorób wynikających z brudu i pasożytów (w tym i wszawica). Dodatkowo upadło lecznictwo. Brakowało lekarzy, sowieccy medycy byli nie wykształceni, normą był brak sterylizacji narzędzi, brud, brak lekarstw i środków opatrunkowych. Propaganda sowiecka wbrew faktom twierdziła, że dzięki i w ZSRR jest lepiej. Ludność okupowana żyła w permanentnym strachu przed represjami, deportacjami i poborem przymusowym do Armii Czerwonej, kolektywizacja, donosicielstwem. Strach doprowadził do rozpadu więzi towarzyskich. Największymi ofiarami sowieckiej okupacji byli Polacy. Sowiecka okupacja okazała się też bolesna dla Ukraińców i Białorusinów. Zyskali tylko Żydzi. Jan Bodakowsk