862 zamordowanych Polaków. 70. rocznica niemiecko-ukraińskiej zbrodni w Chodaczkowie Wielkim

16 kwietnia 1944 r. leżąca w dawnym województwie tarnopolskim wieś Chodaczków Wielki została spalona przez 4 Pułk Policji SS, złożony z ukraińskich ochotników pod dowództwem niemieckim. Schwytanych Polaków palono w zamkniętych chatach i stodołach, do uciekających strzelano. Do pomieszczeń, w których ukrywali się ludzie, wrzucano granaty.

W czasach II Rzeczypospolitej Chodaczków Wielki znajdował się na terenach powiatu tarnopolskiego województwa tarnopolskiego. W czasie II wojny światowej wieś liczyła około 2800 mieszkańców, w znacznej większości Polaków.

W 1943 r., kiedy wśród ukraińskiej ludności wzmogły się antypolskie nastroje, we wsi powołano samoobronę, która skutecznie odparła kilka ataków UPA na początku 1944 r.

W kwietniu 1944 r. wieś znalazła się w strefie przyfrontowej. W połowie miesiąca została zajęta przez ukraińskich ochotników z 4. Pułku Policji SS, który zmierzał z odsieczą niemieckiej załodze oblężonej przez wojska radzieckie w twierdzy Tarnopol.

Na miejscu napastnicy przystąpili do systematycznego palenia zabudowań oraz mordowania mieszkańców wsi. Chwytanych palono w zamkniętych chatach i stodołach, do uciekających strzelano. Do pomieszczeń, w których ukrywali się ludzie, wrzucano granaty. Spalono większość budynków, ocalały tylko kościół i plebania oraz budynki, które były w pobliżu zabudowań Ukraińców.

Źródła historyczne podają rozbieżne informacje co do liczby ofiar rzezi. Wedle różnych szacunków było ich od 250 do 862. Pomordowanych pogrzebano we wspólnej mogile przy kościele rzymsko-katolickim w Chodaczkowie Wielkim, układając zwłoki warstwami.

Po wojnie ocalałych mieszkańców przesiedlono na tereny objęte nowymi granicami Polski. Wielu z nich zamieszkało w Gajkowie na Dolnym Śląsku, gdzie na miejscowym cmentarzu usypali symboliczną mogiłę ofiar zwieńczoną krzyżem, u stóp którego znajduje się urna z ziemią zabraną z mogiły w Chodaczkowie.

Paweł Brojek
źródło: Grzegorz Hryciuk, „Przemiany narodowościowe i ludnościowe w Galicji Wschodniej i na Wołyniu w latach 1931-1948”, Toruń 2005
Henryk Komański, Szczepan Siekierka, „Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939-1946”, Wrocław 2006
na zdjęciu: Krzyż na symbolicznej mogile pomordowanych Polaków ze wsi Chodaczków Wielki znajdujący się na cmentarzu parafialnym w Gajkowie, pow. Oława, woj. dolnośląskie / fot. stowarzyszenieuozun.wroclaw.pl

© WSZYSTKIE PRAWA DO TEKSTU ZASTRZEŻONE. Możesz udostępniać tekst w serwisach społecznościowych, ale zabronione jest kopiowanie tekstu w części lub całości przez inne redakcje i serwisy internetowe bez zgody redakcji pod groźbą kary i może być ścigane prawnie.