To nie jest “skok na kasę” w OFE

Wczoraj wicepremier Mateusz Morawiecki przedstawił koncepcję zmian w Otwartych Funduszach Emerytalnych (OFE), której celem jest przekazanie zgromadzonych tam środków Polakom, a także wykorzystanie części z nich jako swoistej dźwigni finansowej do projektów inwestycyjnych realizowanych w ramach Planu Odpowiedzialnego Rozwoju. Media nieprzychylne rządowi Prawa i Sprawiedliwości natychmiast zaprezentowały tę koncepcję jako kolejny „skok na kasę” identyczny z tym którego dokonał rząd Donalda Tuska w 2013 roku przejmując blisko 150 mld zł aktywów OFE. Wtórowali im przedstawiciele głównych partii opozycyjnych w Sejmie, którzy używali różnych określeń od ostatecznej likwidacji OFE, poprzez nacjonalizację, po wspomniany już „skok na kasę”. Przypomnijmy tylko, że dzięki przechwyceniu wspomnianych150 mld zł aktywów OFE w roku 2013, rząd PO-PSL zmniejszył wydatki budżetu państwa na 2014 rok o 23 mld zł (o 8 mld zł mniejsze wydatki na obsługę części krajowej długu publicznego i o ponad 15 mld zł zmniejszone dotacje do FUS) i w związku z tym deficyt budżetu państwa na rok 2014 wyniósł „tylko” 47,7 mld zł, a nie około 70 mld zł. Drugim „osiągnięciem” wynikającym z tzw. reformy OFE była wyraźna poprawa dramatycznej do tej pory sytuacji w całym systemie finansów publicznych. Przypomnijmy także, że rok 2013 zakończył się deficytem sektora finansów publicznych w wysokości 70, 6 mld zł czyli 4,3% PKB i był wyższy od tego w 2012 roku, kiedy to wyniósł on 3,9% PKB (po zmianie metody liczenia PKB wprowadzonej przez Eurostat te wskaźniki po ponownym przeliczeniu są trochę lepsze). Przechwycenie z OFE wspomnianych 150 mld zł obligacji skarbowych, spowodowało także zmniejszenie „na papierze” wielkości długu publicznego o tę właśnie sumę. Umorzenie obligacji skarbowych będących w posiadaniu OFE na taką sumę, spowodowało, że jak już wspominałem dług publiczny zmalał o około 8% PKB, a to z kolei pozwoliło rządzącej koalicji uniknąć konieczności wykreślenia z ustawy o finansach publicznych II progu ostrożnościowego (przekroczenia przed dług publiczny wartości 55% PKB) i zbliżenia się do progu konstytucyjnego 60% PKB, a więc uniknąć także zarzutu zdemolowania finansów publicznych w ciągu 7 lat rządzenia. Wprawdzie dług w takiej wysokości zniknął z tego jawnego, który pokazuje unijna metoda ESA95, zamienił się jednak w ten ukryty w ZUS, bowiem powiększył zobowiązania Skarbu Państwa wobec przyszłych emerytów. Propozycje przedstawione przez wicepremiera Morawieckiego oznaczają, że od 1 stycznia 2018 roku 75% obecnych aktywów OFE (103 mld zł) zostanie przekazane na indywidualne Konta Emerytalne wszystkich 16,5 mln uczestników OFE, a pozostałe 25% (35 mld zł) zostanie przekazanych na Fundusz Rezerwy Demograficznej (FRD). Jednocześnie nastąpiłoby przekształcenie OFE w „Fundusze Inwestycyjne Polskich Akcji”, a Powszechne Towarzystwa Emerytalne (PTE) byłby przekształcone w Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych (TFI). TFI zarządzałyby środkami w kwocie ponad 100 mld zł pomnażając je na rzecz przyszłych emerytów z daleko większą efektywnością niż do tej pory OFE (środki im powierzone z roku na rok maleją zamiast rosnąć), natomiast FRG stałby się realnym buforem finansowym obecnego systemu emerytalnego, po wydaniu większości zgromadzonych w nim środków przez koalicję PO-PSL. A więc wicepremier Morawiecki chce przeznaczyć środki, które pozostały w OFE na wsparcie rozwoju kraju (przyporządkowując je wcześniej 16,5 milionów Polaków poprzez IKE) i jednocześnie wzmacniając obecny system emerytalny poprzez uwiarygodnienie FRG. Jest to zasadnicza różnica w stosunku do „skoku na kasę” jaki przeprowadził rząd Donalda Tuska w roku 2014, który przejął 160 mld zł z OFE i umarzając obligacje skarbowe na tę kwotę zmniejszył dług publiczny i koszty jego obsługi. Zrobiono to jednak pod swoistym „pistoletem" przekroczenia przez polski dług publiczny wskaźnika zawartego w Konstytucji RP, że dług ten nie może przekroczyć 60% PKB, co groziło postawieniem przed Trybunałem Stanu ówczesnego ministra finansów Jana Vincenta Rostowskiego i ówczesnego premiera Donalda Tuska.