70. rocznica śmierci por. Bolesława Formeli ps. „Romiński” - pierwszego komendanta TOW „Gryf Pomorski”

Działacz społeczny na Kaszubach, poseł na Sejm IV kadencji. Dwukrotnie więziony przez niemieckiego okupanta, podjął działalność w podziemiu. Latem 1941 r. został pierwszym komendantem naczelnym największej organizacji konspiracyjnej na Pomorzu.

Bolesław Formela urodził się 1 listopada 1903 r. w Miłoszewie na Kaszubach. Uczęszczał do szkoły powszechnej w Miłoszewie, a następnie do Państwowego Gimnazjum Klasycznego im. Króla Jana Sobieskiego w Wejherowie, gdzie w 1923 r. zdał maturę.

Od 1924 r. odbywał służbę wojskową w 15. pułku artylerii polowej, dwa lata później ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Artylerii w Grudziądzu. Po przeniesieniu do rezerwy prowadził własne gospodarstwo w Tłuczewie.

W 1933 został wybrany sołtysem, a rok później wójtem gminy Strzepcz. Był jednym z organizatorów spółdzielczości rolniczej na Kaszubach. Ciesząc się szacunkiem i zaufaniem społecznym, w 1935 r. został wybrany na posła na Sejm IV kadencji z okręgu gdyńskiego.

Podczas kampanii wrześniowej walczył w obronie twierdzy Modlin. Po jej kapitulacji trafił do niewoli i został osadzony w obozie jenieckim w Mołodecznie koło Wilna. Kiedy zorientował się, że wraz z transportem ma zostać wywieziony na wschód, zbiegł.

Po powrocie do Tłuczewa został aresztowany przez gestapo i uwięziony w Wejherowie. Jego gospodarstwo zostało skonfiskowane przez władze niemieckie. Dzięki pomocy rodziny znalazł się na wolności, ale od tej pory musiał się ukrywać.

Na przełomie 1939/1940 stworzył pierwszą na terenie Wejherowa i okolic grupę konspiracyjną o charakterze wywiadowczym. W maju 1941 r. nawiązał kontakt z Tajną Organizacją Wojskową „Gryf Kaszubski”. Kilka miesięcy później został mianowany pierwszym komendantem naczelnym organizacji.

Chory na gruźlicę, wiosną 1942 r. ustąpił ze stanowiska. Zmarł na atak serca 24 września 1944 r., rodzina pochowała go w przydomowym ogrodzie. W styczniu 1945 r. w obecności Niemców dokonano ekshumacji, szczątki zostały przeniesione na cmentarzu w Strzepczu. Ponowny pogrzeb, z pełnym obrzędem kościelnym, odbył się w rocznicę śmierci 24 września 1945 r.

opr. Paweł Brojek
Źródło: sejm.gov.pl


© WSZYSTKIE PRAWA DO TEKSTU ZASTRZEŻONE. Możesz udostępniać tekst w serwisach społecznościowych, ale zabronione jest kopiowanie tekstu w części lub całości przez inne redakcje i serwisy internetowe bez zgody redakcji pod groźbą kary i może być ścigane prawnie.