74. rocznica utworzenia Konfederacji Narodu

Negocjacje nad utworzeniem organizacji toczyły się od wiosny 1940 r. W kwietniu tego roku szereg niewielkich organizacji konspiracyjnych, m.in. Tajna Armia Polska, Związek Czynu Zbrojnego, „Pobudka” i „Znak”, utworzyło Komitet Porozumiewawczy Organizacji Niepodległościowych, który miał być siłą scalającą organizacje niezależne od Związku Walki Zbrojnej, postrzeganego jako struktura związana z obozem sanacyjnym.

Działalność Komitetu była krótkotrwała. Część organizacji wycofała się ze współpracy, część dążyła do jej zacieśnienia, podejmując dalsze negocjacje w sprawie utworzenia jednolitej struktury. Za oficjalną datę powstania nowej organizacji, która przybrała nazwę Konfederacji Narodu (KN), przyjęto dzień 28 września 1940 r.

Na jej czele stanął Tymczasowy Związek Rady KN, do którego weszli z ramienia poszczególnych organizacji: mjr Jan Włodarkiewicz (Tajna Armia Polska), Stanisław Dangel („Znak”), ppłk Julian Znamierowski (Związek Czynu Zbrojnego), mjr Józef Pater (Gwardia Obrony Narodowej) i Witold Rościszewski („Pobudka”). Pod koniec grudnia 1940 r.

Deklaracja ideowa Konfederacji Narodu została zatwierdzona 7 października 1940 r. Jednym z jej współautorów był ksiądz Józef Warszawski, kapelan organizacji. Głównym celem, który w niej zapisano, było stworzenie jednolitej, ponadpartyjnej, odwołującej się do wartości chrześcijańskich kadrowej siły zbrojnej, stojącej na czele Narodu w walce okupantami niemieckim i sowieckim.

Oddziały zbrojne organizacji, czyli Wojskowe Oddziały Skonfederowane, pod koniec stycznia 1941 r., po podziale Konfederacji Narodu na pion polityczny i wojskowy, zostały wyodrębnione jako oddzielna struktura i otrzymały nazwę Konfederacji Zbrojnej.

Stojący na jej czele mjr Włodarczyk jesienią 1941 r. podporządkował się dowództwu Związku Walki Zbrojnej. Pion polityczny pozostał przy nazwie Konfederacja Narodu. Na jego czele stanął wywodzący się z przedwojennej „Falangi” Bolesław Piasecki.

Program Konfederacji oparty był na ideologii katolicko-narodowej. Odrzucano wszelkie formy totalitaryzmu, jak i demokrację liberalną, opowiadając się jednocześnie za uniwersalizmem. Program geopolityczny przewidywał integrację państw Europy Środkowo-Wschodniej w Imperium Słowiańskie pod przewodnictwem Polski.

Początkowo Konfederacja Narodu zajmowała się przede wszystkim działalnością wywiadowczą, sabotażem i dywersją. Ważną role odgrywała praca ideowa i propagandowa. W tym celu stworzono własne zaplecze informacyjno-propagandowe z dziesiątkami tytułów prasowych. Wydawano m.in. pisma „Nowa Polska”, „Biuletyn Słowiański” oraz literacki miesięcznik „Sztuka i Naród”.

Organizacja działała głównie w centralnych i północno-wschodnich obszarach okupowanej Polski. Struktury cywilne tworzyły tzw. Organizację Krajową, na której czele stali kolejno Jan Moszyński i Jerzy Hagmajer. W jej ramach wydzielono piony, m.in. polityczno-propagandowy czy kulturalny.

Wszystkie kobiety działające w Konfederacji Narodu podlegały Terenowi Kobiecemu. Ich głównym zadaniem było utrzymywanie łączności, a także opieka nad rannymi oraz wsparcie rodzin walczących partyzantów.

W strukturach KN wydzielono Teren Młodzieży, którego program obejmował przede wszystkim pracę wychowawczą i samokształcenie oraz podstawowe wyszkolenie wojskowe i udział w akcjach. Struktura ta obejmowała głównie młodzież z Warszawy i okolic.

Z czasem za podstawową formę prowadzenia działalności bojowej przyjęto walkę partyzancką. Formacją wojskową Konfederacji były Uderzeniowe Bataliony Kadrowe, które wyruszyły w pole w październiku 1942 r.

Od 1943 r. dowodzone osobiście przez Piaseckiego walczyły głównie na Podlasiu. Po scaleniu z Armią Krajową brały udział w walkach partyzanckich na Nowogródczyźnie, a następnie w lipcu 1944 r. na Wileńszczyźnie w operacji „Ostra Brama” jako część 77. Pułku Piechoty AK. Dwa plutony wywodzące się z KN wzięły udział w powstaniu warszawskim.

Po klęsce Niemców i zajęciu Polski przez Związek Radziecki Konfederacja Narodu uległa rozpadowi. Wielu z jej członków, jak np. pchor. Leon Suszyński, nie złożyło broni i kontynuowało walkę z nowym okupantem.

Paweł Brojek


© WSZYSTKIE PRAWA DO TEKSTU ZASTRZEŻONE. Możesz udostępniać tekst w serwisach społecznościowych, ale zabronione jest kopiowanie tekstu w części lub całości przez inne redakcje i serwisy internetowe bez zgody redakcji pod groźbą kary i może być ścigane prawnie.