Rządowy program in vitro przed Trybunałem Konstytucyjnym

Od chwili zapowiedzi uruchomienia przez Ministra Zdrowia, Rządowego programu finansowania procedur in vitro, podnoszono głosy wskazujące na rażącą niekonstytucyjność takiego rozwiązania. W związku z tym, Instytut na rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris przygotował wniosek o kontrolę konstytucyjności tego programu. Został on złożony przez grupę Senatorów RP.

Wniosek nie dotyczy ani kwestii dopuszczalności in vitro, ani poszczególnych rozwiązań przyjętych w rządowym programie. Kwestionuje się w nim natomiast, obraną przez Rząd metodę regulacji. We wniosku zwrócono uwagę, że chociaż program formalnie nie jest aktem normatywnym, to faktycznie zawarte w nim regulacje, w daleko idący sposób, ingerują w sferę praw i wolności człowieka oraz w kształt praw obywatelskich. Są to zatem kwestie, które można regulować jedynie ustawą. Program zatem należy traktować jako de facto akt normatywny, choć nie mieszczący się w Konstytucyjnym systemie źródeł prawa i dlatego niedopuszczalny.

Wniosek podnosi, że Minister Zdrowia w jaskrawo niekonstytucyjny sposób, dopuścił się arbitralnej regulacji statusu prawnego jednostki bez właściwego umocowania ze strony ustawodawcy. Na podstawie rządowego programu finansowania procedur in vitro zapadają bowiem decyzje determinujące prawa i obowiązki jednostek bez jakiejkolwiek podstawy ustawowej w tym zakresie.

Omawiany wniosek zmierza do ochrony podstawowych zasad państwa prawnego zwłaszcza zaś do ochrony konstytucyjnego systemu źródeł prawa. Jest on skierowany alternatywnie przeciwko programowi Ministra Zdrowia przewidującemu finansowanie z pieniędzy publicznych zabiegów in vitro, jak również przeciwko podstawie prawnej wydawania programów zdrowotnych, tj. art. 48 ust. 1 w związku z art. 5 pkt 30 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Trybunał zadecyduje, czy uchylić sam program finansowania in vitro uznając go za de facto niekonstytucyjny akt normatywny, czy też zakwestionować artykuł ustawy stanowiący podstawę jego wydania, jako prowadzący do łamania Konstytucji.

Wnioskodawcy zwracają dodatkowo uwagę na fakt wniesienia przeciwko Polsce sprawy w dniu 26 września 2013 r. przez Komisję Europejską do Trybunał Sprawiedliwości UE w związku z nieprzestrzeganiem przepisów UE dotyczących bezpieczeństwa tkanek i komórek ludzkich. W świetle stanowiska Komisji, rządowy program może naruszać europejskie standardy bezpieczeństwa embrionów.

Ordo Iuris