Zwyczaje ludowe świąt Bożego Narodzenia

Jednym z najpopularniejszych ludowych zwyczajów pierwszego dnia świąt Bożego Narodzenia były jasełka. Co ciekawe często opierały się one na apokryfach, opowieściach o życiu Jezusa, które nie weszły do kanonu uznanego przez kościoły chrześcijańskie - o popularności apokryfów nie tylko wśród ludu świadczą też obrazy religijne z życia Jezusa wykorzystujące w swojej narracji tematykę obecną tylko w apokryfach.

Jedną z historii obecnych w jasełkach była historia dwu położnych, z których jedna nie uwierzyła w to, że Maryja po narodzeniu Jezusa pozostała dziewicą. Niewierna za swą niewiarę ukarana została uschnięciem ręki, żal za grzechy i cudowna moc relikwia narodzin Jezusa uzdrowiły kobietę małej wiary.

Noc narodzin Jezusa rozpoczynała okres godów, dwunastnicy, dwunastu dni, trwający do święta Trzech Króli, symbolizujący dwanaście kolejnych miesięcy roku. Każdy kolejny dzień zapowiadał pogodę w danym miesiącu. Zmieniająca się przez cały dzień pogoda zapowiadała zmiany pogody w kolejnych dniach miesiąca.

Pierwszego dnia świat gospodynie na parapecie okna układały dwanaście łupin cebuli z solą. Każda łupina symbolizowała miesiąc. Na łupinach była sól. Stan jej wilgotności zapowiadał czy będzie susza czy opady w danym miesiącu.

Drugiego dnia świat Bożego Narodzenia Kościół wspominał pierwszego męczennika świętego Szczepana, który został ukamienowany przez Żydów. Na jego pamiątkę na wsiach rzucano w kapłana i w siebie nawzajem owsem, miało to zapewnić urodzaj i obfitość chleba.

Drugiego dnia świąt po wsiach chodzili kolędnicy z turoniem lub Herodem. Przyjęci przez gospodarza kolędnicy dziewczęciu siedzącemu na krześle, które w powietrzu trzymali kolędnicy, wyśpiewywali światówki, przyśpiewki na skoczną nutę - często złośliwe, i wypominające dziewczęciu wady.

Jan Bodakowski