94. rocznica wybuchu Powstania Wielkopolskiego

To nie jest okrągła rocznica, ale jedyne wygrane powstanie narodowe Polaków skłania nas do tego, aby co rok przypominać o udanym zbrojnym wystąpieniu ludności Wielkopolski przeciwko władzom niemieckim.

Coraz wyraźniejsza klęska Niemiec na froncie zachodnim I wojny światowej ożywiła konspiratorów wielkopolskich.

Po upadku Powstania Styczniowego w regionie działały dwie organizacje paramilitarne, których członkowie swoje zajęcia wykorzystywali do przygotowań zbrojnych: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, a później także skauting. Na podstawie skautingu powstała tajna Polska Organizacja Wojskowa zaboru pruskiego, tajna organizacja wojskowa założona w lutym 1918 r. w Poznaniu.

Po wybuchu rewolucji w Niemczech w listopadzie 1918 r. cały region został pokryty siecią rad robotniczych i żołnierskich, przystąpiono też do tworzenia Straży Ludowej oraz Służby Straży i Bezpieczeństwa. W pierwszych dniach grudnia 1918 r. w Poznaniu obradował Sejm Dzielnicowy, który wyłonił Naczelną Radę Ludową.

Celem powstania było uwolnienie Wielkopolski i Pomorza spod władzy niemieckiej. Do wybuchu walk doszło 27 grudnia 1918 r. w Poznaniu, w wyniku gwałtownego wzrostu nastrojów patriotycznych po przyjeździe w poprzednim dniu polskiego muzyka i patrioty, Ignacego Jana Paderewskiego. Dowódcą oddziałów powstańczych został mjr Stanisław Taczak.

Do 15 stycznia 1919 r. wojska powstańcze wyzwoliły prawie całą Wielkopolskę, tocząc ciężkie walki, m.in. pod Rawiczem i Lesznem. W połowie stycznia do Poznania przybył gen. Józef Dowbor-Muśnicki, który oddziały powstańcze przeformował w regularne wojsko. Łącznie poległo ok. 2000 uczestników powstania.

W dniu 16 lutego 1919 r. w Trewirze zawarto rozejm kończący walki w Wielkopolsce. Wojsko powstańcze podporządkowało się dowództwu Wojska Polskiego w maju 1919 r. Formalne włączenie Wielkopolski do Polski nastąpiło po podpisaniu traktatu wersalskiego 28 czerwca 1919 r.

Paweł Zbrojewicz

fot. Obraz Leona Prauzińskiego przedstawiający zwycięski szturm na Prezydium Policji i śmierć Franciszka Ratajczaka