Pobili go „nieznani sprawcy ubrani w oficerskie płaszcze”

Tym razem to nie nazistowskie Niemcy ani bolszewicka Rosja były sprawcami prześladowań narodowców. Już przed wojną nawet gorliwi patrioci, którzy nie zgadzali się z linią polityczną piłsudczyków, byli szykanowani i zastraszani. Jednym z nich był ekonomista, poseł z ramienia endecji i minister skarbu, Jerzy Zdziechowski.

Jerzy Zdziechowski urodził się 27 sierpnia 1880 r. w miejscowości Rozdół na Podolu. Uczęszczał do gimnazjum w Odessie, w 1898 r. odbył służbę wojskową w armii carskiej. Ukończył studia handlowe i dyplomatyczne w Antwerpii oraz bankowość w Londynie.

Przed I wojną światową działał w południowej części Lubelszczyzny jako członek Stronnictwa Demokratyczno-Narodowego. W 1915 r. został członkiem Ligi Narodowej i zaangażował się w działalność polityczną na terenie Rosji. Współorganizował Korpusy Wschodnie, czyli oddziały złożone z polskich żołnierzy walczących dotychczas w armii carskiej, sojusznicze wobec zachodnich mocarstw.

W latach 1917–1918 był jednym z przywódców Rady Polskiej Zjednoczenia Międzypartyjnego w Rosji, utworzonej w Moskwie na zjeździe przedstawicieli polskich prawicowych partii i grup politycznych działających w Rosji.

Po wojnie wstąpił do Związku Ludowo-Narodowego, w latach 1922–1927 zasiadał z jego ramienia w sejmie. Od 1923 r., jako generalny referent budżetu oraz przewodniczący sejmowej Komisji Budżetowej był współautorem reformy walutowej.

Podczas kryzysu gospodarczego w 1924 r. poparł ówczesnego prezesa Banku Polskiego, przyjmując za podstawowy obowiązek obronę polskiej produkcji, a nie sztywnego kursu waluty. Opowiadał się też za stabilizacją dającą szanse na wzrost gospodarczy bez pomocy z zewnątrz i za niedopuszczeniem do oddania gospodarki polskiej, w szczególności waluty i budżetu, pod kuratelę międzynarodową.

W latach 1925-1926, jako minister skarbu w rządzie Aleksandra Skrzyńskiego, przystąpił do realizacji głoszonych przez siebie wcześniej postulatów, za jeden z głównych celów stawiając sobie obronę suwerenności ekonomicznej Polski. Przeciw niemu działały natomiast zarówno czynniki spekulacyjne, chcące zarobić na procesie dewaluacyjnym, jak i czynniki polityczne organizowane przez Józefa Piłsudskiego, dążące do obalenia rządu Skrzyńskiego.

W maju 1926 r. rząd Skrzyńskiego podał się do dymisji. Do nowego gabinetu, utworzonego przez Wincentego Witosa, wszedł ponownie Zdziechowski. Kilka dni później, podczas zamachu majowego 1926 r., nowy rząd został obalony.

W nocy z 30 września na 1 października 1926 r. Jerzy Zdziechowski został dotkliwie pobity we własnym mieszkaniu w Warszawie, przez „nieznanych sprawców ubranych w oficerskie płaszcze” o nieustalonej tożsamości. Wielu ówczesnych publicystów obwiniało, choć nie bezpośrednio, Józefa Piłsudskiego o wydanie polecenia zastraszenia Zdziechowskiego.

W latach 1926–1933 Zdziechowski zasiadał w Wielkiej Radzie Obozu Wielkiej Polski, jego zadaniem było opracowanie programu gospodarczego dla nowej organizacji. Po przekształceniu ZLN w Stronnictwo Narodowe w 1928 r. kontynuował w nim swoją pracę, zajmując się sprawami bieżącej polityki ekonomicznej.

Po rozpoczęciu II wojny światowej wyjechał z Polski, w listopadzie 1939 r. przebywał w Kownie, skąd został wezwany przez gen. Władysława Sikorskiego do Paryża. Powierzono mu obowiązki kierownika Komitetu Ekonomicznego rządu w randze ministra.

W latach 1948-1954 przebywał w Londynie, z ramienia Stronnictwa Narodowego pełniąc obowiązki przewodniczącego Wydziału Wykonawczego w Radzie Politycznej.

W latach 60. XX w. powrócił do Polski. Zmarł 25 kwietnia 1975 r. w Krakowie. Dziś mija 40. rocznica jego śmierci.

opr. Paweł Brojek
Źródła: endecja.pl, klubinteligencjipolskiej.pl

© WSZYSTKIE PRAWA DO TEKSTU ZASTRZEŻONE. Możesz udostępniać tekst w serwisach społecznościowych, ale zabronione jest kopiowanie tekstu w części lub całości przez inne redakcje i serwisy internetowe bez zgody redakcji pod groźbą kary i może być ścigane prawnie.