Andrzej Orwid-Eljaszewicz – dwukrotnie skazany na karę śmierci

0
0
0
/

Działacz konspiracyjny i oficer NSZ, organizator komórek Związku Jaszczurczego na Pomorzu. Mimo że kiedyś ratował załogę niemieckiego statku „Horst Wessel”, w czasie wojny podjął walkę z Niemcami. Dziś mija 75. rocznica jego śmierci.

Andrzej Orwid-Eljaszewicz urodził się 14 sierpnia 1911 r. w Byszowie na terenie dawnej Guberni Kijowskiej w patriotycznej rodzinie inteligenckiej. W 1918 r. przyjechał wraz z rodziną do Warszawy, a dwa lata później przeniósł się do Poznania. Jednocześnie wstąpił do Korpusu Kadetów, gdzie uczył się do 1926 r.

W 1932 r. ukończył Liceum Handlowe w Poznaniu, a następnie Instytut Handlu Morskiego i Techniki Portowej w Gdyni. Podjął pracę w Przedsiębiorstwie Żeglugowym GAL, pływając jako oficer Marynarki Handlowej.

We wrześniu 1934 r. skierowano go do Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie. Po ukończeniu podchorążówki otrzymał przydział do 64 pp. w 16. Dywizji Piechoty w Grudziądzu. W 1937 r. zatrudnił się w Urzędzie Frachtowym w Gdyni.

Podczas kampanii wrześniowej służył w Armii „Pomorze” walcząc m.in. w bitwie nad Bzurą. Uniknąwszy niemieckiej niewoli, przedarł się do Gdyni, gdzie nawiązał kontakty konspiracyjne. Następnie wraz z wysiedloną rodziną wyjechał do Włocławka, a potem do Warszawy w celu dalszego działania w konspiracji ZWZ-AK. Działał pod pseudonimami „Ala” i „Waszkiewicz”.

Na początku listopada 1939 r. aresztowany przez gestapo, został oskarżony o działalność antyhitlerowską i skazany na śmierć. Po ujawnieniu w toku śledztwa, że podczas jednego z rejsów uczestniczył w ratowaniu załogi tonącego niemieckiego statku „Horst Wessel”, wyrok śmierci zamieniono mu na 6 miesięcy więzienia.

Po wyjściu na wolność w maju 1940 r. nawiązał kontakty z dawnymi członkami Obozu Narodowo-Radykalnego, tworzącymi obecnie konspiracyjny Związek Jaszczurczy. Skierowany do Gdyni na początku sierpnia 1940 r., miał zorganizować pracę podziemnej komórki ZJ oraz siatki Wydziału Zachodniego Oddziału II Komendy Głównej ZJ (Ekspozytura „Z”). Sieć wywiadowcza ZJ zbierała informacje o produkcji stoczni, ruchu okrętów i przemyśle zbrojeniowym.

W czerwcu 1941 r. został mianowany kierownikiem wywiadu na Gdynię, kierował pracą łączników utrzymujących łączność pomiędzy Warszawą a Gdynią. Pod koniec marca 1942 r. wpadł w zastawioną na niego pułapkę i został aresztowany przez gestapo na dworcu kolejowym w Gdyni, ale udało mu się zbiec i ostrzec część ludzi z jego organizacji. Po wyjeździe do Warszawy nadal działał w konspiracji pod różnymi nazwiskami.

We wrześniu 1942 r. wstąpił do Narodowych Sił Zbrojnych w charakterze instruktora przygotowującego kadry dla wywiadu. Pod koniec 1942 r. został skierowany do oddziału wojskowego Pomorza w Warszawie i przydzielony jako oficer informacyjny i osoba werbująca członków organizacji.

3 stycznia 1944 r. wskutek zdrady jednego ze współpracowników został zatrzymany przez gestapo w Białobrzegach i trafił do więzienia w Radomiu. Najprawdopodobniej 20 lutego 1944 r. został rozstrzelany. Symboliczny grób znajduje się w Alei Zasłużonych na Gdyńskim Cmentarzu Komunalnym w Pierwoszynie.

Źródło: 2wojna.gdynia.pl

Sonda

Wczytywanie sondy...

Polecane

Wczytywanie komentarzy...
Przejdź na stronę główną