Cechy wspólne, czyli… podział klasowy

Samochody można dzielić na wiele klas i typów, można publikować porównania, testy, zestawienia. Jedno z takich zestawień chciałbym przedstawić poniżej.

Najbardziej oczywistym i często stosowanym kryterium charakteryzującym samochód jest oczywiście jego silnik. Silnik determinuje osiągi samochodu, zużycie paliwa i… ma znaczenie dla nas np. przy ubezpieczeniu samochodu. Pojemność skokowa, ta cecha często decyduje o naszym wyborze samochodu, ale zamiast podziału na ccm, kubiki, litry pojemności skokowej można również podzielić samochody pod względem… ilości cylindrów. I teraz robi się ciekawie.

 

1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 10, 12, 16… ale liczenie zaczyna się od 2

To ilości cylindrów stosowane w samochodach osobowych w całej historii motoryzacji. Oczywiście mowa jest o samochodach dopuszczonych do ruchu po drogach publicznych i stosowanych w nich silnikach spalinowych i… parowych.

No, ale dlaczego akurat 2 cylindry? Powody są… dwa. Pierwszy powód dotyczy roku 1769 kiedy Nicolas-Joseph Cugnot zaprezentował, po kilku latach badań, testów i eksperymentów swój Fardier à vapeur – pierwszy w historii motoryzacji, udokumentowany samochód. Jego pojazd miał właśnie 2 cylindry i oczywiście napęd parowy.

Drugi powód to Fiat 126, zaprezentowany 203 lata po maszynie Cugnot`a zastąpił we Włoszech Fiata 500 i jako Fiat 126p zmotoryzował nasz kraj. Produkowany w naszym kraju poczciwy Maluch oczywiście również ma 2 cylindry.

Stało się niemal tradycją, że w naszym kraju produkuje się samochody z silnikami dwucylindrowymi; Syrena, Mikrus, 126p, Cinquecento i wreszcie Fiat 500… To właśnie ten ostatni stał się najszybszym samochodem świata. W swojej klasie…

 

Historia w bardzo dużym skrócie…

Tak jak wspomniałem historia ma swój początek w 1769 roku, kiedy Nicolas-Joseph Cugnot zaprezentował Fardier à vapeur - ciągnik artyleryjski, który dzięki parowemu dwucylindrowemu silnikowi mógł poruszać się w tempie piechura. To pierwsza, udokumentowana konstrukcja samochodu z napędem parowym. Później były kolejne, a silniki parowe stawały się coraz doskonalsze. Zwiększała się moc, zmniejszała pojemność skokowa. Pierwszy silnik parowy Cugnot`a miał pojemność skokową ponad… 60 litrów z dwóch cylindrów!

 

Nie tylko para…

Silnik parowy to tylko jeden z rodzajów napędów używanych w motoryzacji. Na początku XIX wieku koks, węgiel i drewno zostało zastąpione zupełnie innym paliwem. Eksperymenty były prowadzone m.in. z: wodorem, gazem świetlnym, błotnym, ziemnym a później etyliną i benzyną. Zaczęły powstawać pierwsze silniki wewnętrznego spalania o zapłonie iskrowym, dla uproszczenia nazwaliśmy je benzynowymi. Jeszcze później pojawiły się silniki o zapłonie samoczynnym, czyli diesla.

Niezależnie od zastosowanego paliwa, rodzaju silnika dwa cylindry przez wiele lat, poza małymi wyjątkami, były szczytem możliwości technologicznych. Pod koniec XIX wieku pojawiają się coraz bardziej wyrafinowane konstrukcje, liczące 3, 4 a później więcej cylindrów. Na początku XX wieku silniki dwucylindrowe nadal są stosowane, nawet bardzo często, ale z reguły stanowią wyposażenie małych samochodów, gdzie dominującą cechą jest ekonomia eksploatacji. Po II Wojnie Światowej silnik 2 cylindrowy również napędza najmniejsze pojazdy, często mające bardzo prostą konstrukcję, małą moc i słabe osiągi. Początkowa technologiczna zapaść po działaniach wojennych szybko zaczyna się zmieniać. Silniki stają się coraz sprawniejsze, dotyczy to również dwucylindrowców. Kilkanaście KM mocy często wystarcza do osiągnięcia magicznych 100 km/h. Wreszcie w 1957 roku na arenie motoryzacyjnej pojawia się Fiat 500. Niepozorny, mały samochodzik, który ma być najtańszym, popularnym samochodem na rynku włoskim. Szybko okazuje się, że Fiat 500 jest samochodem do wielu zadań. Powstają różne wersje: kombi, kabriolety, wersje specjalne i sportowe. Każdy może znaleźć odpowiednią wersję dla siebie. Jednak trzeba się liczyć z ograniczeniami, które niesie ze sobą małe nadwozie i dwucylindrowy silnik o mocy kilkunastu KM.

Oczywiście osiągi tych małych samochodów odbiegają zdecydowanie od najmocniejszych samochodów z silnikami V8 i V12, które w latach 50 i 60 mają ponad 300 KM.

Jednak dla bardziej wymagających kierowców powstają również wersje sportowe silników dwucylindrowych. Takie marki jak Abarth, Giannini oferują różne wersje bazujące na Fiacie 500 o zwiększonej mocy o kilka, kilkanaście KM. Te zmiany zauważalnie zmieniają osiągi i potrafią z małego Fiata 500 zrobić w naprawdę szybki samochód.

 

Nie tylko we Włoszech

Inni też próbują swoich sił w klasie pojazdów z silnikami dwucylindrowymi. We Francji, już w 1949 roku powstaje słynny Citroen 2 CV, którego konstrukcja jest rozwijana do końca lat 80`. Inne firmy francuskie również oferują samochody z silnikami 2 cylindrowymi. Najsłynniejsze z nich DB i Panhard produkują samochody sportowe, najszybsze drogowe pojazdy tamtych czasów z silnikami dwucylindrowymi.

W Wielkiej Brytanii Berlekey produkuje małego roadstera napędzanego silnikami 2 cylindrowymi. Mała masa samochodu powoduje, że osiągi są naprawdę imponujące.

W Japonii powstaje moda na kei – car, czyli małe samochody, które spełniają specyficzne przepisy rynku japońskiego. Często są wyposażane właśnie w silniki 2 cylindrowe, nawet dwusuwowe. Toyota w 1965 rozpoczyna produkcję modelu Sports 800, a w 1968 Honda model N600. Obydwa samochody, pomimo zastosowania silników dwucylindrowych mają całkiem dobre osiągi.

W 1957 roku w Polsce powstaje pierwsza wersja samochodu Syrena, model 100. Ma oczywiście 2 cylindry.

NSU w Niemczech też próbuje swoich sił w konstruowaniu silników 2 cylindrowych. Nawet w wyścigach F1 inżynierowie Ferrari – na szczęście przez chwilę – pomyśleli o zastosowaniu silnika dwucylindrowego w samochodzie wyścigowym. Skończyło się zanim zaczęło i taki bolid nigdy nie brał udziału w wyścigu.

 

Silnik traci moc…

Ale wróćmy na drogi i ulice. W naszym kraju pojawia się Fiat 126p. To oczywiście samochód licencyjny, który na włoskim rynku występuje bez tej „magicznej” literki „p”. Ma 2 cylindry i początkowo 594 ccm, a później 652 i 703 ccm. Nie ma wybitnych osiągów. Pojawiają się jednak wersje specjalne produkowane np. przez Giannini, a także przez fabrykę w naszym kraju. Są oczywiście szybsze, choć ustępują najszybszym Panhardom i DB. Maluch jest produkowany w Polsce do 2000 roku. Przez cały okres produkcji osiągi pozostają na podobnym poziomie. Silnik 2 cylindrowy pojawia się też w Cinquecento, które może z tym silnikiem rozpędzić się do fabrycznych 126 – 127 km/h (zależnie od wersji). Jest umiarkowanie szybko. Przyspieszenia 0 -100 km/h są jeszcze niższe. Fiat 126p 650 rozpędza się do setki w około 50 sekund (zależy od wersji), Bis w 35 sekund, Cinquecento w 28 - 30…

Dwucylindrowe silniki oferowali również Rosjanie w modelu Oka, który był produkowany przez WAZ, SeAZ, KAMAZ, Oka była najtańszym samochodem na tamtejszym rynku.

W 2008 roku, w Indiach powstał samochód Tata Nano. Reklamowany jako najtańszy samochód świata jest napędzany oczywiście przez dwucylindrowy silnik, który zapewnia prędkość maksymalną… 105 km/h, czyli tyle ile Fiat 126p w latach 70` XX wieku…

 

Wybrane samochody z silnikami dwucylindrowymi

Odrodzenie

Wydawało się już, że silnik 2 cylindrowy przejdzie do historii, ale wszystko zmieniło się dzięki… ekologii. Pęd za zmniejszaniem pojemności skokowej, a później również za zmniejszaniem ilości cylindrów w silnikach ma na celu zmniejszenie zużycia paliwa. Ekologia i jeszcze raz ekologia. Jednym się to udaje, innym nie, powstają często dziwne konstrukcje, bardzo wysilone. Coraz częściej silniki są wspomagane doładowaniem.

Fiat w swojej historii produkował wiele różnych samochodów i silników, od najmniejszych do potężnych V12. W 2010 roku włoska firma postanawia jeszcze raz powrócić do silnika z którego jest znany jako producent małych samochodów. Tak powstaje TwinAir – silnik, który jest klasą samą w sobie. To bardzo radykalny downsizing: 2 cylindry, turbodoładowanie i wysokie osiągi, przy małym zużyciu paliwa. Początkowo z pojemności 875 ccm Fiat uzyskał 85 KM, w 2013 roku powstaje wersja o mocy 105 KM. To już 120 KM z 1 litra pojemności skokowej! Takie osiągi są możliwe dzięki turbodoładowaniu, ale jest też wersja wolnossąca, która ma pojemność 964 ccm i moc zależnie od wersji; 60 i 65 KM.

Silnik znajduje zastosowanie w kilku modelach Fiata; 500, Panda, Punto, 5000L, ale nie tylko. Jest montowany w samochodach Alfa Romeo MiTo, Lancii Ypsilon i… Chryslera. Ta ostatnia marka oferuje model Lancii Ypsilon pod matką Chrysler na Wyspach Brytyjskich.

 

Fiat 500 TwinAir Turbo - 105 KM – najszybszy na świecie

Najmocniejsza, do tej pory, wersja dwucylindrowego silnika Fiata osiąga 105 KM. Jest montowana w kilku modelach: Fiat 5000, Fiat 500 C, Fiat 500 L, Fiat Punto, Alfa Romeo MiTo.

We wszystkich zapewnia bardzo dobre osiągi, ale najlepsze w Fiacie 500. To właśnie ten model jest najszybszym samochodem w historii z dwucylindrowym silnikiem. Pierwsza wersja, produkowana w latach 2013 – 2015 dzięki 105 KM zapewniała przyspieszenie 0-100 km/h w 10,5 sekundy i prędkość maksymalną 188 km/h. W 2015 Fiat 500 przeszedł modernizację. Po tych zmianach poprawiło się przyspieszenie, teraz setkę dwucylindrowy Fiat osiąga w 10,0, prędkość maksymalna pozostała niezmieniona. No i Fiat 500 powstaje w naszym kraju…

To nie jedyne rekordowe osiągnięcia, które pośrednio, lub bezpośrednio dotyczą historii motoryzacji w Polsce…

Poniżej tabela przedstawiająca 10 najszybszych samochodów na świecie z silnikami dwucylindrowymi