Któryś za nas cierpiał rany

W każdy piątek Wielkiego Postu wierni uczestniczą w Drodze Krzyżowej. W przeżywaniu Męki Pańskiej pomagają nam rozważania jak również obrazy, figury ilustrujące 14 kolejnych stacji. Czy pamiętamy, że nabożeństwo to w Europie jest znane od XIV wieku?

W czasach wypraw krzyżowych Europejczycy poznali miejsca związane z Męką Pańską. Wtedy też dwa zakony franciszkanie i dominikanie wprowadzili nabożeństwa upadków Jezusa.

Nabożeństwo to rozwinęło się w I połowie XIV wieku co wiązało się z przejęciem przez franciszkanów opieki nad sanktuariami jerozolimskimi. Pozwoliło to na rozwiniecie kultu "dróg".

Ilustrowało ono przejście Chrystusa z pretorium Piłata, miejsca gdzie zapadł wyrok, na Golgotę, gdzie został wykonany. W 1458 roku połączone nabożeństwa zaczęły funkcjonować pod znaną do dziś czyli Droga Krzyżowa.

Nabożeństwo Drogi Krzyżowej oraz coraz liczniejsze pielgrzymki do Ziemi Świętej zapoczątkowały w Europie zwyczaj wznoszenia podobnych budowli do tych z Jerozolimy. Zespoły tych budowli nazywano kalwariami.

Pierwszą Kalwarię w Europie wybudowano latach 1405-1420 w południowej Hiszpanii. Założył ją dominikanin, bł. Alvaro z Kordowy w górach Sierra Morena. W kolejnych latach kalwarie stanowiły coraz większe obiekty sakralne, jak np. Kalwaria w Plougastel w Bretanii, która miała 200 kaplic i figur.
 
W Polsce Droga Krzyżowa popularnym nabożeństwem stała się XVI wieku a pierwszą kalwarię w wybudował wojewoda krakowski Mikołaj Zebrzydowski.

Dla Zebrzydowskiego inspiracją do wystawienia jej była, przeczytana w 1605 r., książka Chrystiana Adrichomiusa opisującą Jerozolimę w czasach Chrystusa. Były w niej wyliczone miejsca uświęcone męką Jezusa oraz podane odległości między poszczególnymi miejscami. Autor proponował także czytelnikom, by takie stacje odtwarzali koło swych domów. Zachęcał by przy nich rozważać cierpienia Chrystusa.

Zebrzydowski zauważył podobieństwo ukształtowania terenu jego dóbr do terenu gdzie leży Jerozolima. Wojewoda mieszkał w zamku w Lanckoronie. Sąsiednia Góra Żarek przypominała mu wzgórze Golgoty, rzeczka Skawinka - jerozolimski potok Cedron, Góra Lanckorońska - Górę Oliwną. Później miejscowość tą nazwano Kalwarią Zebrzydowską. W 1600 roku w miejsce to Zebrzydowski sprowadził ojców Bernardynów od tego też czasu Kalwarię nawiedzają tłumy pielgrzymów.

Początkowo liczba stacji Drogi Krzyżowej nie była ustalona, było ich 7, 9, 12, 18 itd. Także różnie lokowano punkt wyjścia nabożeństwa (Wieczernik, Ogrójec, pałac Piłata). W obecnej postaci Droga Krzyżowa została ukształtowana w XVIII wieku i ma czternaście stacji.

Agata Bruchwald
fot. sxc.hu