Ostatni mord niemieckiego okupanta w Krakowie. Pacyfikacja na Dąbiu

Od początku okupacji mieszkańcy Dąbia brali czynny udział w oporze przeciw okupantom. Istniały tutaj komórki organizacji podziemnych, działało kilkanaście zespołów tajnego nauczania.

W czasie wojny Niemcy przeprowadzili kilka akcji pacyfikacyjnych przeciwko organizacjom konspiracyjnym działającym na terenie Dąbia, dokonując masowych aresztowań. Pierwszą na przełomie 1942/1943 roku, kolejną w czerwcu 1943 r.

Wczesnym rankiem 15 stycznia 1945 r. niemieckie formacje wojskowe i policyjne obstawiły szczelnym kordonem całą dzielnicę. Wszystkich mieszkańców spędzono w jedno miejsce, a następnie legitymowano i na podstawie przygotowanych list wybrano ok. 50 osób. Byli to przede wszystkim krewni osób zatrzymanych wcześniej za działalność patriotyczną.

W południe do zatrzymanych w czasie obławy mieszkańców Dąbia dołączono ok. 30 osób z więzienia przy ul. Montelupich. Zebraną w ten sposób grupę przeprowadzono na miejsce egzekucji, którym było podwórze jednego z domów znajdującego się w pobliżu wału wiślanego.

Tam do każdego leżącego twarzą do ziemi strzelano z pistoletu maszynowego – oddzielnie do każdej osoby. Na miejscu lub od ran zginęło 79 osób, ocalała tylko jedna. Ciała pomordowanych pochowano w miejscu zbrodni.

Po wyzwoleniu Krakowa, 8 lutego 1945 r., przeprowadzona została ekshumacja zwłok, podczas której zidentyfikowano 71 ciał. Dzień później odbył się manifestacyjny pogrzeb na Cmentarzu Rakowickim poprzedzony mszą w kościele Mariackim.

Na miejscu kaźni stoi dziś pomnik poświęcony pamięci wszystkich pomordowanych.