Popiół symbolizuje zarówno śmierć, jak i pokutę. W tym okresie chrześcijanie okazują skruchę i żałobę za swoje grzechy, ponieważ wierzą, że Chrystus umarł za nich.

Kiedy kapłan nakłada na krzyż popiół, mówi do wiernego: "Pamiętaj, że jesteś prochem i w proch się obrócisz". Może również powiedzieć: "Pokutuj i wierz w Ewangelię".

Nie jest wymagane, aby czciciel nosił popiół przez resztę dnia, chociaż wielu chrześcijan decyduje się na to. Jednak spożywanie posiłków poza domem lub robienie niepotrzebnych zakupów jest uważane za nieodpowiednie w Środę Popielcową.

Tradycyjnie popiół używany w Środę Popielcową jest zbierany po spaleniu palm z Niedzieli Palmowej poprzedniego roku. Następnie są one błogosławione przed użyciem w ceremonii.

Palmy są używane w Niedzielę Palmową w wielu kościołach chrześcijańskich, aby symbolizować triumfalny wjazd Jezusa do Jerozolimy w niedzielę poprzedzającą jego ukrzyżowanie. Mówi się, że mieszkańcy Jerozolimy machali liśćmi palmowymi, aby uczcić jego przybycie.

Katolicy nie powinni jeść mięsa w Środę Popielcową. Oczekuje się również, że zrezygnują z mięsa w piątki podczas Wielkiego Postu.

Katolicy powinni również pościć w Środę Popielcową. Post oznacza spożywanie tylko jednego pełnego posiłku dziennie; dozwolone są również dwa mniejsze posiłki, które nie składają się na pełny posiłek.

Dzieci i osoby starsze są zwolnione z wymogu postu w Środę Popielcową i podczas Wielkiego Postu.