Zaskakujące stwierdzenia Watykanu na temat ubóstwa

Pierwszą zaskakującą rzeczą jest fakt, że kiedy w dokumencie wymienione są zjawiska przeciwko godności człowieka na pierwszym miejscu jest właśnie ubóstwo. Tymczasem na początku tekstu jest powiedziane, że istnieje godność ontologiczna człowieka, niezależna od okoliczności i niejako wtórna godność społeczna i egzystencjalna. Ta druga jest związana właśnie np. ze statusem materialnym. W związku z tym większym uderzeniem w godność jest aborcja czy gender niż ubóstwo, ale to ta ostatnia jest wymieniona jako pierwsze zagrożenie i poświęcono jej najwięcej miejsca.

Drugim zadziwiającym stwierdzeniem jest to, w jaki sposób ubóstwo uderza w godność człowieka. Najpierw pojawia się bowiem zdanie, z którym trudno się nie zgodzić: „Jednym ze zjawisk, które w znacznym stopniu przyczyniają się do negowania godności tak wielu ludzi, jest skrajne ubóstwo, związane z nierównym podziałem bogactw”. Na końcu jednak pojawia się podsumowanie, które już trudno uznać za racjonalne: „Jeśli niektórzy ludzie rodzą się w kraju lub rodzinie, w której mają mniejsze możliwości rozwoju, należy uznać, że jest to sprzeczne z ich godnością, która jest dokładnie taka sama, jak w przypadku osób urodzonych w bogatej rodzinie lub kraju. Wszyscy jesteśmy odpowiedzialni, choć w różnym stopniu, za tę rażącą nierówność”.

Wynika z tego, że sam fakt urodzenia w biednej rodzinie lub nawet kraju jest sprzeczne z ludzką godnością, co jest dość kuriozalne. Zakłada bowiem, że wszystkie rodziny i kraje powinny być zamożne, ale to jest założenie utopijne. Zawsze jedni będą bogatsi, inni biedniejsi, jedni będą bardziej pracowici, inni mniej lub w ogóle. Bieda sama w sobie nie jest czymś absolutnie złym, bo może być prostą konsekwencją lenistwa, ale staje się zła, kiedy jest niezawiniona. Nawet wtedy jednak trudno uznać, że urodzenie się w biednej rodzinie jest sprzeczne z ludzką godnością. Podobnie trudno jest przypisywać odpowiedzialność ludziom za to, że ich sąsiedzi czy krajanie żyją w biedzie.