Definicja waluty wirtualnej

Zgodnie z definicją zawartą w Ustawie o AML, pod pojęciem waluty wirtualnej rozumieć należy cyfrowe odwzorowanie wartości, które nie jest:

1. a) emitowanym przez NBP, zagraniczne banki, lub organy administracji publicznej środkiem prawniczym,

2. b) międzynarodową jednostką rozrachunkową ustanowioną przez organizację międzynarodową i akceptowaną przez poszczególne kraje należące do tej organizacji lub z nią współpracujące,

3. c) pieniądzem elektronicznym,

4. d) instrumentem finansowym,

5. e) wekslem lub czekiem

- oraz jest wymienialne w obrocie gospodarczym na prawne środki płatnicze i akceptowane jako środek wymiany, a także może być elektronicznie przechowywane lub przeniesione albo może być przedmiotem handlu elektronicznego.

Z uwagi na przyjętą definicję, waluty wirtualne wymykają się regulacjom właściwym dla instytucji finansowych oraz kontroli Komisji Nadzoru Finansowego. Praktyczny aspekt obrotu kryptowalutami nie różni się więc znacząco od obrotu walutą w jej tradycyjnej formie. Najczęściej, instytucje takie działają jak znane nam kantory. 

Obrót walutą wirtualną = MIP?

Wydawać by się mogło, że przedsiębiorcy zajmujący się handlem kryptowalutami, powinni spełniać wymogi dla uznania ich przynajmniej Małą Instytucją Płatniczą. MIP jest to, na gruncie Ustawy o usługach płatniczych, podmiot prowadzący działalność na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, w zakresie którejkolwiek z usług płatniczych, z zakresu: 

• przyjmowania wpłat gotówki i dokonywaniu wypłat gotówki;

• wykonywaniu transakcji płatniczych;

• wykonywaniu transakcji płatniczych wymienionych powyżej, w ciężar środków pieniężnych udostępnionych użytkownikowi z tytułu kredytu;

• wydawaniu instrumentów płatniczych;

• wykonywaniu usług acquiringu;

• świadczeniu usługi przekazu pieniężnego.

MIP nie prowadzi natomiast działalności w zakresie świadczenia usługi inicjowania transakcji płatniczej oraz świadczenia usługi dostępu do informacji o rachunku. W przypadku MIP średnia wysokość kwoty pochodzącej z miesięcznych transakcji płatniczych z poprzednich 12 miesięcy nie może przekroczyć 1 500 000 euro miesięcznie, natomiast łączna wysokość środków przyjętych w ramach prowadzonego rachunku płatniczego dla jednego użytkownika nie może przekroczyć 2 000 euro. Nie ma też konieczności uzyskania zgody Komisji na prowadzenie MIP. 

Jeszcze w 2018 roku, KNF stała jednak na stanowisku, że nie istnieją podstawy prawne, pozwalające wymagać od wszystkich handlarzy kryptowalutami wypełniania standardów przewidzianych dla MIP.  Jeśli kantor walut wirtualnych nie świadczył innych usług - poza obrotem walutą wirtualną - nie było potrzeby, aby rejestrował się on jako MIP.  Lwia część kantorów skrzętnie wykorzystywała ten fakt. Tymczasem, należy zwrócić uwagę, że - o ile sama wymiana waluty wirtualnej nie podlega jurysdykcji ani Komisji ani Ustawy o Usługach Płatniczych - o tyle już prowadzenie rachunków płatniczych czy wykonywanie transakcji płatniczych, wpisuje się w zakres działalności MIP. I wówczas taki przedsiębiorca koniecznie musi zarejestrować się jako Mała Instytucja Płatnicza. Więcej na temat MIP znajdą Państwo na stronie: https://malainstytucjaplatnicza-mip.pl 

Wymogi wynikające z Ustawy o AML

Powyższe nie oznacza jednak, że kantory walut wirtualnych zwolnione są za jakichkolwiek obowiązków. Warto w tym miejscu wspomnieć o art. 129m Ustawy o AML. Stanowi on, iż ,,działalność w zakresie walut wirtualnych'', jest działalnością regulowaną w rozumieniu przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców i może być wykonywana po uzyskaniu wpisu do rejestru. Ponadto, działalność w zakresie walut wirtualnych może być wykonywana tylko przez osoby fizyczne, które nie zostały skazane prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwa przeciwko:

• działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego, 

• wymiarowi sprawiedliwości, 

• wiarygodności dokumentów, 

• mieniu, 

• obrotowi gospodarczemu i interesom majątkowym w obrocie cywilnoprawnym, 

• obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, 

• poprzez sfinansowanie przestępstwa o charakterze terrorystycznym lub przestępstwo popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej lub umyślne przestępstwo skarbowe. 

Powyższym wymogom podlegają także wspólnicy lub członkowie organów zarządzających spółki prowadzącej działalność w zakresie walut wirtualnych. Co więcej, osoby pragnące zawodowo zajmować się tą działalnością, powinny mieć wiedzę oraz doświadczenie w tym zakresie, a także wykonywać czynności związane z działalnością w zakresie walut wirtualnych przez co najmniej rok. 

Plany ustawodawcy?

Polski regulator pracuje obecnie nad projektem ustawy o kryptowalutach, implementującej unijne rozporządzenie 2023/1114 z dnia 31 maja 2023 r. w sprawie rynków kryptoaktywów. Nowa ustawa przyda uprawnień w zakresie nadzoru nad rynkiem walut wirtualnych Komisji Nadzoru Finansowego. To Komisja ma mieć legitymację do wydawania zezwoleń na prowadzenie działalności w zakresie handlu krytpowalutami. Ustawa nakłada także na prowadzących działalność w zakresie kryptowalut dodatkowe obowiązki informacyjne. 

Podsumowanie

Chociaż prowadzenie działalności w zakresie obrotu kryptowalutami na pierwszy rzut oka nie jest unormowane w sposób wyjątkowo restrykcyjny, nie warto zapominać o kilku podstawowych obowiązkach. Indywidualnie należy także rozpatrywać kwestię zgłoszenia podmiotu jako Małej Instytucji Płatniczej. Warto pamiętać, że w przypadku wejścia w życie Ustawy o kryptoaktywach, dla handlarzy walutami wirtualnymi pojawią się nowe wymogi do spełnienia.