Mord niemiecki w lesie bratiańskim

15 października 1939 r., w zbiorowej egzekucji przeprowadzonej przez Niemców w lesie koło wsi Bratian, położonej w pobliżu Nowego Miasta Lubawskiego, zabito blisko 150 przedstawicieli polskiej inteligencji z ziemi lubawskiej.

Nowe Miasto Lubawskie zostało zajęte przez oddziały Wehrmachtu już 3 września 1939 r. W mieście i jego okolicach niemal natychmiast uaktywnili się członkowie Selbstschutzu – paramilitarnej formacji złożonej z przedstawicieli niemieckiej mniejszości narodowej, zamieszkującej przedwojenne terytorium Rzeczypospolitej.

Niemcy ci, znając polskie środowisko, jeszcze przed wybuchem wojny sporządzili listy mieszkańców, którzy mieli być objęci represjami. Wkrótce rozpoczęły się aresztowania, których ofiarą padli przede wszystkim przedstawiciele lokalnych elit intelektualnych – w pierwszym rzędzie katoliccy księża, nauczyciele i urzędnicy.

Aresztowani Polacy byli przetrzymywani przede wszystkim w piwnicach siedziby Selbstschutzu w Nowym Mieście. Po torturach i wyczerpujących przesłuchaniach aresztowanych wywożono następnie do obozów koncentracyjnych lub w odludne miejsca, gdzie byli mordowani.

Do największej niemieckiej zbrodni na mieszkańcach ziemi lubawskiej doszło 15 października 1939 r. w lesie nieopodal wsi Bratian w miejscu znajdującym się przy szosie wiodącej w kierunku Ostródy. Tego dnia przywieziono tam około 150 Polaków, więzionych wcześniej w aresztach w Nowym Mieście Lubawskim, a następnie rozstrzelano i pochowano w czterech zbiorowych mogiłach. W następnych tygodniach dochodziło do kolejnych egzekucji.

W drugiej połowie 1944 r., w związku ze zbliżająca się ofensywą radziecką, Niemcy przystąpili do zacierania śladów zbrodni. W lipcu tego roku sprowadzili na miejsce egzekucji grupę więźniów z Grudziądza, którym nakazano odkopanie i spalenie zwłok ofiar.

W 1948 r. dla upamiętnienia ofiar mordu miejscowa społeczność ufundowała pomnik, który postawiono na miejscu egzekucji.

Paweł Brojek
Źródło: sanktuariummbl.diecezja.torun.pl


© WSZYSTKIE PRAWA DO TEKSTU ZASTRZEŻONE. Możesz udostępniać tekst w serwisach społecznościowych, ale zabronione jest kopiowanie tekstu w części lub całości przez inne redakcje i serwisy internetowe bez zgody redakcji pod groźbą kary i może być ścigane prawnie.