Całe życie w służbie Polsce. Ppłk Alojzy Kaczmarczyk

Oficer Wojska Polskiego i Armii Krajowej, członek II Zarządu Głównego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Za działalność konspiracyjną Wojskowy Sąd Rejonowy w Krakowie skazał go na karę śmierci przez rozstrzelanie. Wyrok wykonano 13 listopada 1947 r. Alojzy Kaczmarczyk urodził się 31 maja 1896 r. w Paczółtowicach, w ówczesnym zaborze austriackim, w rodzinie wielodzietnej. Wychowywany w duchu patriotycznym już od czasów szkoły powszechnej udzielał się w organizacjach takich jak „Znicz” czy Drużyny Strzeleckie. Po przeprowadzce do Krakowa ukończył V Gimnazjum i rozpoczął studia na Akademii Handlowej. Po wybuchu I wojny światowej walczył w Legionach Polskich. W czasie kryzysu przysięgowego opuścił koszary i ukrywał się. Do wojska powrócił po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. W 1919 r. ukończył Szkołę Podchorążych w Warszawie, a następnie został mianowany podporucznikiem i otrzymał przydział do 5 pp. Brał udział w wojnie z bolszewikami, za kampanię otrzymał Order Virtuti Militari V kl. oraz Krzyż Walecznych. Po powrocie z frontu jeszcze przez trzy lata służył w wojsku, po czym w 1923 r. na własną prośbę został przeniesiony do rezerwy. Początkowo pracował w Banku Polskim w Wilnie. W 1928 r. został naczelnikiem jednego z wydziałów tamtejszego urzędu wojewódzkiego, potem był starostą białostockim, wołkowyskim i suwalskim, a następnie wicewojewodą stanisławowskim i nowogródzkim. Od 1937 r. był starostą w Puławach, gdzie zastał go wybuch II wojny światowej. We wrześniu 1939 r. wyjechał do Lublina. Aresztowany przez Niemców, został osadzony na zamku lubelskim. Zwolniony w styczniu 1940 r., wyjechał do Krakowa, gdzie podjął pracę jako księgowy. Tam rozpoczął działalność konspiracyjną w ramach Związku Walki Zbrojnej. Przez kilka lat był szefem administracji zastępczej dla okręgu ZWZ-AK Kraków. W 1943 r. awansowany do stopnia podpułkownika, objął stanowisko szefa wydziału wojskowego Okręgu Kraków Armii Krajowej. W marcu 1944 r. został po raz kolejny aresztowany przez Niemców. Za zgodą i w porozumieniu z przełożonymi był dwukrotnie zwalniany z więzienia w celu nawiązania rozmów pomiędzy Niemcami i Komendą Główną AK. W czasie drugiej podróży kurierskiej zabroniono mu powrotu do więzienia i nakazano zakonspirowanie się. Latem 1944 r. przebywał w Warszawie, gdzie miał włączyć się w struktury powstającej organizacji „Nie”. Po kapitulacji powstania jako cywil został wywieziony do Gross-Rosen, a następnie Mauthausen-Gusen, gdzie przebywał do momentu wyzwolenia w maju 1945 r. Po powrocie do Krakowa w sierpniu 1945 r. zaangażował się w działalność Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj, a po jej rozwiązaniu – Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Kierował zespołem polityczno-doradczym przy Obszarze Południowym WiN, a następnie Doradczym Komitetem Politycznym przy II Zarządzie Głównym WiN. We wrześniu 1946 r. został aresztowany przez UB. Rok później, 10 września 1947 r., w głośnym procesie pokazowym przeciwko II Zarządowi Głównemu WiN Wojskowy Sąd Rejonowy w Krakowie skazał go na karę śmierci. Wyrok przez rozstrzelanie wykonano 13 listopada 1947 r. w więzieniu przy ul. Montelupich. Ciała nie wydano rodzinie i pochowano w nieznanym miejscu. W 1992 r. Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego w Warszawie na wniosek córki Zofii Andrzejewskiej unieważnił wyrok skazujący z 1947 r. Symboliczny grób ppłk. Alojzego Kaczmarczyka znajduje się na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Jego postać upamiętniono również tablicą w holu budynku starostwa powiatowego w Puławach. Źródło: Od Hitlera do Stalina, red. F. Musiał, J. Szarek, „Z archiwów bezpieki – nieznane karty PRL”, t. 6, Kraków 2007 fot. ipn.gov.pl