Michał Drzymała – chłop nieugięty

W tym roku przypada 160. rocznica urodzin i 80. rocznica śmierci Michała Drzymały, wielkopolskiego chłopa, którego opór wobec dyskryminującej Polaków polityki pruskiego zaborcy stał się symbolem walki z germanizacją. Urodził się 13 września 1857 r. we wsi Zdrój w Wielkopolsce, w rodzinie chłopskiej, jako jeden z ośmiorga dzieci. Dzieci były uczone pracowitości i wytrwałości w ciężkiej pracy na roli. Jednocześnie wpajano im szacunek do języka ojczystego, kultywowania tradycji narodowych i przywiązania do ziemi ojczystej. Ze względu na biedę panującą w domu rodzinnym nie mógł liczyć na własne gospodarstwo. Z tego powodu już od najmłodszych lat zatrudniał się w folwarkach i majątkach ziemskich. Na początku 1881 r. ożenił się w Zdroju z robotnicą folwarczną Józefą Vetter. Szukając pracy, często przenosili się oboje z miejsca na miejsce. Od 1886 r.  mieszkał w Słocimiu, a później w Narożnikach, gdzie zakupił cztery hektary ziemi wraz z gospodarstwem. W 1904 r. przez 8 miesięcy mieszkał w Rakoniewicach. Później osiadł w Podgradowicach (wówczas Kaisertreu), gdzie zamieszkał u Richarda Neldnera, najbogatszego Niemca w wiosce. Latem 1904 r. kupił od niego dwuhektarową działkę nad stawem w pobliżu toru kolejowego z walącym się budynkiem i chlewem. Zabudowania, w których zamieszkał z rodziną, były w złym stanie, postanowił więc postawić nowy dom. W tym samym roku władze pruskie wprowadziły prawo wymagające uzyskania zgody administracji państwowej na wzniesienie budynku. Takiej zgody zazwyczaj Polakom odmawiano. Po zlikwidowaniu języka polskiego w szkołach i urzędach był to kolejny etap polityki germanizacyjnej prowadzonej przez zaborcę. Nie otrzymawszy pozwolenia na budowę, Drzymała zakupił stary wóz cyrkowy, w którym zamieszkał wraz z rodziną. Władze pruskie nakazały wóz usunąć, uzasadniając, iż stojący w jednym miejscu przez ponad 24 godziny wóz jest domem. W tej sytuacji Drzymała codziennie przesuwał wóz na niewielką odległość, argumentując, że jako pojazd ruchomy nie podlegał przepisom prawa budowlanego. Spór sądowo-administracyjny między polskim chłopem a władzami pruskimi toczył się przez kilka lat. W starym, niszczejącym wozie rodzina Drzymały mieszkała do 1908 r. Z czasem, gdy jego sprawa stała się głośna, w darze od społeczeństwa polskiego otrzymał nowy. Przeciwstawienie się bezwględnej polityce prowadzonej przez zaborcę przyniosło Drzymale rozgłos nie tylko Polsce, ale i w świecie. Głos w tej sprawie zabierali m.in. Maria Konopnicka, Henryk Sienkiewicz i Bolesław Prus, a spoza Polski m.in. Lew Tołstoj. Pisały o niej gazety francuskie, brytyjskie i amerykańskie. Osoba Drzymały stała się symbolem oporu wobec zaborcy i prowadzonej przez niego germanizacji. Ostatecznie pod pretekstem drobnych uchybień w lipcu 1909 r. władze usunęły wóz. Drzymała zamieszkał wówczas prowizorycznej lepiance. Kiedy po jakimś czasie ze względu na naruszenie przepisów przeciwpożarowych ją zburzono, zdecydował się ostatecznie na sprzedaż działki i kupno ziemi w Cegielsku koło Rostarzewa. Oprócz jej uprawy zajmował się sprzedażą i rozwożeniem piasku. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Drzymała popadł w nędzę i zapomnienie. Wcześniej na frontach I wojny światowej zginęli jego dwaj synowie. Postać Drzymały przypomniał społeczeństwu w 1925 r. Związek Obrony Kresów Zachodnich oraz pisarz Józef Weyssenhoff. W 1927 r. ukazało się w prasie sporo artykułów o Drzymale i apeli o pomoc dla niego. W 1927 r. otrzymał od państwa 15-hektarowe gospodarstwo poniemieckie w Grabównie w pow. Wyrzysk, przyznano mu też rentę. Tam mieszkał aż do śmierci. Zmarł 25 kwietnia 1937 r., został pochowany z honorami na cmentarzu parafialnym w Miasteczku Krajeńskim. Pośmiertnie odznaczono go Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. W 1939 r. jego rodzinną wieś przemianowano na Drzymałowo. W czasie II wojny światowej Niemcy zniszczyli grób Drzymały, a jego żonę wywłaszczyli z gospodarstwa i wywieźli w głąb III Rzeszy, gdzie zmarła. W 1962 r., w 25. rocznicę śmierci Michała Drzymały, odtworzono zniszczony grób w Miasteczku Krajeńskim. Na płycie nagrobnej widnieje napis: „Michał Drzymała - Bohater Narodowy”. Źródło: historiarakoniewic.pl