Wilno w Polsce? Sanktuarium Matki Bożej Ostrobramskiej w Skarżysku-Kamiennej

W Skarżysku-Kamiennej, mieście położonym na przecięciu szlaków drogowych i kolejowych, w województwie świętokrzyskim i diecezji radomskiej, znajduje się sanktuarium Matki Bożej Ostrobramskiej. Matka Boża Miłosierdzia jest od 1995 r. patronką tego miasta. Nazwa sanktuarium i wizerunek Matki Bożej nawiązują do kaplicy z obrazem Matki Bożej Ostrobramskiej Królowej Korony Polskiej (Matki Bożej Miłosierdzia) w Wilnie.

„Panno Święta, co jasnej bronisz Częstochowy i w Ostrej świecisz Bramie” – te słowa wieszcza, Adama Mickiewicza, znane z inwokacji „Pana Tadeusza”, przepełnione są tęsknotą za ojczystymi stronami, która była udziałem wielu pokoleń Polaków. Ci, którzy z przyczyn historycznych opuścili Wilno, mając utrudniony kontakt z tym miastem, zwracali się w latach 80. do ks. bp. Edwarda Materskiego, ordynariusza diecezji radomskiej, z pochodzenia również wilnianina, aby pomógł im zrealizować marzenie, jakim była modlitwa przed Panią Ostrobramską. Biskup zdecydował, że w miejscu, w którym planowano budowę nowego kościoła w Skarżysku-Kamiennej, zostanie utworzone sanktuarium ostrobramskie.
 
Miasto wówczas rozrastało się, tworzono parafie i budowano nowe kościoły. W sierpniu 1985 r. rozpoczęto organizację parafii Matki Bożej Ostrobramskiej, a w 1986 r. ks. bp Materski dekretem erekcyjnym ogłosił jej powstanie. W 1987 r. papież Jan Paweł II w Tarnowie poświęcił kamień węgielny pod sanktuarium i udzielił osobistego błogosławieństwa jego kustoszowi, ks. Jerzemu Karbownikowi. Budowę sanktuarium rozpoczęto 30 maja 1988 r.
 
W zamyśle miało ono umacniać duchowo i przypominać historię Polski, m.in. tę związaną z Wilnem i nazwiskami wielkich Polaków. 15 października1989 r. sprowadzono obraz, a 22 października ks. kard. Henryk Gulbinowicz poświęcił kaplicę i dokonał intronizacji obrazu. Temu wydarzeniu towarzyszyło wyrażone w specjalnym telegramie błogosławieństwo Jana Pawła II. 14 lipca 1991 r. nuncjusz apostolski abp Józef Kowalczyk wmurował we frontową nawę kościoła kamień węgielny, a 17 maja 1992 r. z Czernej koło Krakowa przywiezione zostały relikwie św. Rafała Kalinowskiego, za życia związanego z Ostrą Bramą w Wilnie. 12 września 1993 r. prymas Glemp dokonał konsekracji kościoła pod wezwaniem Matki Bożej Ostrobramskiej.12 listopada 1995 r. Matka Boża Miłosierdzia została uroczyście ogłoszona patronką miasta Skarżyska-Kamienna.

8 września 2004 r. papież Jan Paweł II pobłogosławił korony, a koronacja obrazu Matki Bożej odbyła się2 lipca 2005 r., w 78. rocznicę koronacji obrazu wileńskiego. Kult Matki Bożej Miłosierdzia rozsławiany był od XVII w. Święty Maksymilian Kolbe ułożył modlitwę do Niej: „Matko Boska Ostrobramska, nie masz na swym ręku Dzieciątka Jezus, to weź mnie na swoje ręce i przenieś szczęśliwie przez całe życie”.

Wierna kopia obrazu wileńskiego, która znajduje się w skarżyskim sanktuarium, została ufundowana przez bp. Edwarda Materskiego, a namalowała ją artystka Izabela Borowska. Matka Boża podobnie jak na pierwowzorze przedstawiona jest bez Dzieciątka, dłonie ma skrzyżowane na piersi, jest matką „oczekującą”. Nad głową Maryi widnieją dwie korony. Ostra Brama w Skarżysku-Kamiennej jest wierną kopiątej wileńskiej. Różnią się jedynie napisem na kaplicy: zawołanie „Matko Miłosierdzia, pod Twoją obronę uciekamy się” tu jest po polsku, a w Wilnie po łacinie.
 
W kaplicy Matki Bożej znajduje się ponad 2 tys. wotów złożonych w podziękowaniu za otrzymane łaski, m.in. w postaci wygrawerowanych serduszek oraz darów ofiarowanych przez hierarchów kościelnych. Wśród tych ostatnich jest kilka pamiątek po Janie Pawle II: złoty różaniec, piuska oraz umieszczona przy obrazie srebrna róża poświęcona przez papieża Polaka w 1997 r., dar Polonii amerykańskiej. Benedykt XVI przekazał na koronację świecę wotywną, a na kolejne rocznice – ornat i kielich.

Kaplica jest miejscem centralnym sanktuarium. Wchodzący w jego skład kościół usytuowany jest tak jak kościół św. Teresy w Wilnie. W budowli tej uwagę przyciągają piękne witraże. Nad wejściem głównym umieszczono witraż ukazujący Jana Pawła II na tle Ostrej Bramy i Jasnej Góry. W oknach naw bocznych przedstawieni są święci i błogosławieni polscy. Witraże pod sklepieniem kościoła obrazują sceny z życia Maryi. Obok prezbiterium znajduje się kaplica Miłosierdzia Bożego, a w niej obraz Jezusa Miłosiernego i rzeźba Archanioła Michała (patrona ZakładówZbrojeniowych Polski).

Z drugiej strony prezbiterium na ścianie wisi obraz św. Rafała Kalinowskiego, a pod nim znajdują się jego relikwie. Umieszczone na kościele tablice pamiątkowe nawiązują do historii Polski. Są to: płaskorzeźba Matki Bożej Katyńskiej wraz z urną z mogił w Katyniu, tablica poświęcona ofiarom z Ponar koło Wilna, gdzie podczas II wojny światowej zamordowano wielu Polaków, tablica upamiętniająca70. rocznicę najazdu sowieckiego na Polskę17 września 1939 r. oraz najbardziej współczesna z nich – tablica upamiętniająca ofiary katastrofy pod Smoleńskiem z 10 kwietnia2010 r.

Oprócz tych historycznych pamiątek pielgrzymi mają swego rodzaju lekcję historii podczas zwiedzania sanktuarium z przewodnikiem, który opowiada o nim w kontekście historii Polski. Wśród tablic pamiątkowych znajduje się również ta, która przypomina o tym, że Matka Boża Miłosierdzia jest patronką Skarżyska-Kamiennej: „Matce Miłosierdzia Skarżysko-Kamienną zawierzam. Jan Paweł II, Watykan 8 maja 1996”.Począwszy od 1996 r. 12 listopada odbywa się Procesja Zawierzenia Patronce Miasta. Wokół sanktuarium znajduje się droga krzyżowa, którą bp Jan Chrapek poświęcił 16 października 2000 r., w rocznicę wyboru Jana Pawła II na Stolicę Piotrową. Od tego czasu każdego szesnastego dnia miesiąca w sanktuarium odprawiane jest nabożeństwo drogi krzyżowej oraz Msza św. w intencji kanonizacji Jana Pawła II.

Co miesiąc w sanktuarium jest całodzienne wystawienie Najświętszego Sakramentu i Msza św. transmitowana w Radiu Plus (w pierwszą sobotę miesiąca) oraz modlitwy w obronie życia poczętego (dwudziestego piątego dnia każdego miesiąca). Odpusty odbywają się 16 listopada (Matki Bożej Ostrobramskiej) i 20 listopada (św. Rafała), a Dni Opieki Matki Bożej Miłosierdzia przypadają na 17-20 listopada. Parafia liczy obecnie około 5 tys. osób.

W 2011 r. uroczyście obchodziła25-lecie swego istnienia, czyli srebrny jubileusz. W ramach jego obchodów po raz szesnasty ulicami miasta uroczyście przeszła Procesja Zawierzenia z obrazem Matki Bożej Miłosierdzia, a podczas centralnejuroczystości odpustowej 16 listopada br. homilię wygłosił ks. abp Celestino Migliore,nuncjusz apostolski w Polsce.

Przy sanktuarium działa Bractwo Matki Bożej Miłosierdzia. Jest to organizacja pożytku publicznego o charakterze społecznym, skupiająca osoby pragnące pomagać potrzebującym. W oddanym do użytku w 2000 r. Domu Miłosierdzia przygotowywane są posiłki (wydają je wolontariusze), czasami nawet na 200 osób. Działa tu świetlica dla dzieci z rodzin dysfunkcyjnych, znajdują się mieszkania chronione dla absolwentów szkół specjalnych i noclegownia dla bezdomnych. Schronienie znajdują tu też kobiety zagrożone przemocą w rodzinie.

Ksiądz biskup Zygmunt Zimowski nazwał sanktuarium polskim Ain Karim, w którym na wzór Maryi ludzie starają się nieść pomoc drugiemu człowiekowi i otaczają troską dzieci. Do sanktuarium przybywa coraz więcej pielgrzymów z kraju i zagranicy w intencjach błagalnych, dziękczynnych i pokutnych. Są to pielgrzymi indywidualni i zorganizowani w grupach, m.in. kolejarze z całej Polski, pracownicy zakładów zbrojeniowych, zakładów produkcyjnych i innych, jubilaci przeżywający 25. i 50.rocznicę ślubu, kobiety, młodzież i wiele innych grup społecznych. Wśród pielgrzymów indywidualnych nie brakuje przedstawicieli świata polityki oraz kultury i sztuki.

Podtrzymywana jest łączność z Polakami w Wilnie, od czasu do czasu organizowane są pielgrzymki do tamtejszej Ostrej Bramy i przyjmowane pielgrzymki stamtąd.
Sanktuarium w Skarżysku-Kamiennej dysponuje bazą noclegowo-gastronomiczną w postaci Domu Pielgrzyma, oddanego do użytku w 1992 r., i otwartego niedawno Centrum „Ostra Brama” im. bł. Jana Pawła II. Maryja w Skarżysku czczona jest jako Matka Miłosierdzia. Pielgrzymi proszą tu o miłosierdzie i uczą się tej aktywnej formy współczucia, polegającej na bezinteresownej pomocy i konkretnym działaniu. Zawierzają swoje życie Matce Bożej Miłosierdzia i wracają stąd umocnieni duchowo.

tekst i fot. Ewa Balana