Prof. Wacław Sobieski – antyniemiecki historyk

Jak znakomita większość narodowców prof. Wacław Sobieski uważał Niemców za odwiecznych wrogów Polski. Za to sanacja wysłała go na emeryturę. Po tej decyzji wybitny historyk zmarł na wylew. Dziś przypada 77. rocznica jego śmierci.

Wacław Sobieski urodził się 26 października 1872 r. we Lwowie. W 1884 r. rozpoczął naukę w rzeszowskim gimnazjum, następnie studiował historię na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie.

Pod koniec studiów zaczął przeciwstawiać się historiograficznym i historycznym koncepcjom szkoły krakowskiej. Przez pewien czas sympatyzował z ideami socjalizmu, głosił referaty, włączył się do ruchu politycznego młodzieży akademickiej. W 1897 r. przyjął propozycję współautorstwa obszernego zarysu „Dziejów Polski”, dzięki czemu miał możliwość kontynuowania studiów w Lipsku.

Działał w Kole Naukowym Historyków Studentów, gdzie w latach 1895-96 pełnił funkcje prezesa.
W marcu 1900 r. zrobił doktorat na UJ, a rok później został zatrudniony w warszawskiej Bibliotece Ordynacji Zamoyskich. W tym czasie szczególnie mocno rozwijał się jego talent pisarski oraz działalność naukowa.

Od 1904 r. był autorem „Szkiców historycznych”, w których znalazła się znaczna część jego artykułów. Publikował w „Przeglądzie Historycznym”, który założył w 1905 r. i współredagował.

Mniej więcej w tym czasie odszedł od idei lewicowych na rzecz współpracy z ruchem narodowym. Działał w Lidze Narodowej oraz w Stronnictwie Narodowo-Demokratycznym.

W latach 1905-07 w Paryżu i Londynie prowadził badania archiwalne. Po powrocie do kraju w 1908 r. habilitował się w Krakowie. Po dwóch latach został profesorem historii powszechnej na UJ. Jego wykłady cieszyły się dużym powodzeniem, w krótkim czasie zdobywając wysoką pozycję wśród profesorów historii.

Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, wszedł w skład Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu, współpracował z delegacją polską na Kongresie Pokojowym w Wersalu w 1919 r. Brał też udział w informowaniu ludności śląskiej tuż przed plebiscytem, wyjaśniając zasadność przywrócenia tych ziem do Polski.

W swojej twórczości opisywał charakter narodu polskiego, za główną jego cechę uważając umiłowanie wolności oraz poszanowanie zasad tolerancji.

Krytycznie odnosił się do Legionów Piłsudskiego, w kampanii z 1920 r. przypisując zwycięstwo Maxime Weygandowi i Tadeuszowi Rozwadowskiemu, pomniejszając jednocześnie rolę Józefa Piłsudskiego, czemu dał wyraz w swojej książce „Historia Polski”.

Negatywnie wypowiadał się o Niemcach, jako odwiecznym wrogu Polski, co znalazło swoje odzwierciedlenie w trzytomowym dziele „Dzieje Polski” opublikowanym w latach 1923-26.

Powyższe poglądy stały się źródłem krytyki ze strony rządu sanacyjnego, który w tym czasie starał się utrzymywać poprawne relacje z byłym zaborcą. Skutkiem powyższych wydarzeń była decyzja o likwidacji pod koniec marca 1935 r. katedry historii powszechnej na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz przeniesienie prof. Sobieskiego na emeryturę.

3 kwietnia 1935 r., zaledwie kilka dni po szykanującej decyzji, prof. Wacław Sobieski zmarł na wylew w swoim krakowskim mieszkaniu.

Był autorem około setki prac naukowych z historii Polski, szczególnie z XVI–XVII wieku. Należał do Polskiej Akademii Umiejętności.

Paweł Zbrojewicz