Pół roku wcześniej, 30 listopada 1942 r. liberator z generałem Sikorskim na pokładzie, lecący z Montrealu do Waszyngtonu, musiał awaryjnie lądować z powodu zatrzymania pracy wszystkich silników. To jedna z prób zgładzenia polskiego premiera i Naczelnego Wodza.

Sprawcami mogli być Sowieci, Niemcy, Brytyjczycy. Najwięcej tropów wskazuje na tych ostatnich, którzy w przeprowadzeniu zamachu mogli posłużyć się również polskimi rękami. Rząd brytyjski do dziś nie chce ujawniać dokumentów tragedii. Brytyjczycy – zgodnie ze swoim prawem – mogą utajniać archiwalia nawet na czas nieokreślony ze względu na ochronę tajemnicy państwowej. Zapowiadali jednak, że dla dokumentów o tragedii gibraltarskiej zrobią wyjątek i ujawnią je w 1993 r. Z sobie tylko znanych powodów rząd JKM przedłużył jednak klauzulę tajności na następne 50 lat, do 2043 r. 

Nawet jeśli Brytyjczycy są niewinni, dlaczego ukrywają prawdę? Kompromitujący byłby dla nich sam fakt, że zabójstwa dokonano na należącym do nich terytorium, do tego ściśle strzeżonym. Czy mogło do niego dojść choćby bez ich wiedzy? Według oficjalnej wersji nikt poza czeskim pilotem Edwardem Prchalem nie przeżył. Nie znaleziono pięciu ciał, w tym córki generała, Zofii Leśniowskiej. Ktoś widział ją w 1945 r. w sowieckim łagrze. Jeden z angielskich sierżantów, który oglądał wypadek przez lornetkę, zobaczył człowieka idącego po skrzydle samolotu, który następnie zsunął się do wody. Mógł to być drugi pilot William „Kipper” S. Herring, Kanadyjczyk z pochodzenia. 

W tym czasie w Gibraltarze przebywał sowiecki dyplomata Iwan Majski, a przede wszystkim Kim Philby, szef brytyjskiego wywiadu na Półwysep Iberyjski, jednocześnie agent Moskwy. Tylko jeśli brał udział w zamachu, to na czyj rozkaz? A może to była wspólna akcja wywiadów? 4 lipca 1963 r. – w 20. rocznicę tragedii w Gibraltarze – Philby’emu nadano uroczyście obywatelstwo sowieckie.

Tadeusz Płużański