Już wiadomo, co USA obiecała Turcji za zgodę na przyjęcie Szwecji do NATO

Administracja Bidena poinformowała Kongres, że zamierza sprzedać Turcji myśliwce F-16 po tym, jak prezydent Recep Tayyip Erdogan podpisał w czwartek akcesję Szwecji do NATO - co kończy ponad rok cichych i skomplikowanych negocjacji.

Departament Stanu wysłał formalne powiadomienie o proponowanej sprzedaży za 23 miliardy dolarów do Kongresu w piątek po tym, jak tureckie dokumenty ratyfikacyjne zostały formalnie złożone w departamencie. Departament Stanu wysłał również do Kongresu formalne powiadomienie o zamiarze sprzedaży Grecji samolotów F-35 o wartości 8,6 miliarda dolarów. Oczekuje się, że Kongres zatwierdzi obie transakcje.

Sekretarz stanu Antony Blinken przez wiele miesięcy intensywnie współpracował z tureckimi urzędnikami i amerykańskimi ustawodawcami w celu osiągnięcia porozumienia, aby powstrzymać blokowanie przez Erdogana szwedzkiej oferty NATO, w ramach której Turcja otrzymałaby myśliwce - jedno z jej głównych żądań wobec USA.

Kiedy Szwecja, wraz z Finlandią, po raz pierwszy złożyła wniosek o przystąpienie do sojuszu obronnego w maju 2022 r., Turcja starała się wciągnąć Stany Zjednoczone bezpośrednio w negocjacje - ruch ten został odrzucony przez USA, według amerykańskiego urzędnika. Administracja była jednak świadoma, że Stany Zjednoczone mają kluczowy punkt nacisku - samoloty F-16 - gdyby okazało się to konieczne.

Po tym, jak Turcja zatwierdziła przystąpienie Finlandii w marcu 2023 roku, Blinken intensywnie pracował za kulisami, starając się doprowadzić do zatwierdzenia Szwecji przed szczytem NATO, który odbył się latem ubiegłego roku w Wilnie na Litwie.

Podczas podróży do Turcji w lutym 2023 roku, Blinken spotkał się z Erdoganem, który podkreślił potrzebę przekazania Turcji przez USA samolotów F-16, zanim zatwierdzi członkostwo Szwecji w Sojuszu. Blinken z kolei wielokrotnie powtarzał tureckiemu prezydentowi, że członkowie Kongresu nie zatwierdzą sprzedaży samolotów, dopóki Turcja nie zezwoli Szwecji na przystąpienie do NATO.

To właśnie w tym momencie, jak powiedział amerykański urzędnik, administracja zdecydowała się wykorzystać odrzutowce w bardziej bezpośredni sposób. Proces ruszył szybciej wraz z mianowaniem Hakana Fidana na tureckiego ministra spraw zagranicznych. Fidan był postrzegany jako osoba mająca bliższe relacje z Erdoganem niż jego poprzednik. Blinken i Fidan spotkali się na marginesie konferencji w Londynie pod koniec czerwca 2023 r., aby omówić szczegóły potencjalnej umowy.

Po tym spotkaniu Blinken omówił sprawę z ówczesnym przewodniczącym Senatu ds. stosunków zagranicznych Robertem Menendezem - który od dawna sprzeciwiał się sprzedaży odrzutowców do Turcji - i innymi członkami Kongresu. Senator z New Jersey i inni dali jasno do zrozumienia, że chcą zapewnić wsparcie Grecji. Blinken intensywnie współpracował z greckim premierem Kyriakosem Mitsotakisem w celu omówienia tego, czego Grecja potrzebowałaby, aby czuć się komfortowo z otrzymaniem odrzutowców przez sąsiednią Turcję. Turcja i Grecja mają niezwykle napięte stosunki.

Po tych pierwszych miesiącach negocjacji, pierwsza przeszkoda została pokonana w Wilnie, kiedy Erdogan publicznie zobowiązał się do postępów w sprawie przystąpienia Szwecji do UE.

Intensywne wysiłki przeniosły się na zapewnienie, że turecki parlament zagłosuje za przystąpieniem. Jak powiedział amerykański urzędnik, gdy USA pracowały nad umocnieniem porozumienia, Blinken i Fidan rozmawiali co tydzień jesienią i zimą. Najwyższy rangą amerykański dyplomata rozmawiał z premierem Grecji pół tuzina razy. Rozmawiał również z Menendezem i jego następcą, senatorem Benem Cardinem, a także z kierownictwem Komisji Spraw Zagranicznych Izby Reprezentantów, próbując rozwiać ich obawy dotyczące sprzedaży F-16.

Turecki parlament ostatecznie zagłosował za przystąpieniem Szwecji do NATO we wtorek, a Erdogan podpisał dokumenty ratyfikacyjne w czwartek.

Dokumenty zostały następnie wysłane z Turcji do Stanów Zjednoczonych, gdzie w piątek zostały fizycznie zdeponowane w skarbcu Departamentu Stanu, który pełni rolę depozytariusza traktatów NATO.