Jak rozpoznać i pokonać emocjonalną zależność?

Kiedy uczucia stają się więzieniem - czym właściwie jest zależność emocjonalna?

Zależność emocjonalna nie jest po prostu silnym przywiązaniem - to stan, w którym nasze emocje, opinie, decyzje i działania uzależnione są od drugiej osoby. Osoba uzależniona emocjonalnie czuje się "całością" tylko wtedy, gdy jest w relacji, często ignorując przy tym swoje potrzeby, granice czy przekonania. Może to dotyczyć zarówno związków romantycznych, jak i relacji rodzinnych czy przyjacielskich.

Typowe objawy zależności emocjonalnej to m.in.:

• paniczny lęk przed porzuceniem,
• potrzeba nieustannego potwierdzania uczuć ze strony innych,
• trudność z podejmowaniem decyzji bez wsparcia z zewnątrz,
• niestabilna samoocena, zależna od opinii innych, 
• stawianie potrzeb innych nad własne, 
• podporządkowywanie się, by zasłużyć na uwagę lub akceptację.

Przyczyny emocjonalnej zależności 

Psychoterapeuci Pleso tłumaczą, że korzeni emocjonalnej zależności najczęściej należy szukać we wczesnych latach życia. To wtedy kształtują się nasze schematy dotyczące bliskości, bezpieczeństwa i miłości. Do najczęstszych przyczyn należą:

• Niestabilne relacje z opiekunami: Brak bezpieczeństwa emocjonalnego w dzieciństwie może prowadzić do trudności z budowaniem zdrowych relacji w dorosłości.
• Zaniedbanie emocjonalne: Gdy dziecko czuje, że jego potrzeby są ignorowane, może wykształcić przekonanie, że musi "zasłużyć" na uwagę.
• Brak wzorców zdrowych relacji: Obserwowanie toksycznych związków w rodzinie może sprawić, że w dorosłości taka osoba nieświadomie będzie odtwarzać podobne schematy.
• Trudności w samoregulacji emocjonalnej: Bez umiejętności samodzielnego radzenia sobie z emocjami, dorosły może traktować drugą osobę jako jedyne źródło ukojenia i wsparcia.

Nie można też pominąć wpływu kultury, która często idealizuje miłość oraz przedstawia ją jako poświęcenie na rzecz drugiej osoby i złączenie w jedną całość, zamiast wspólnej drogi dwojga niezależnych ludzi. Dodatkowo traumatyczne wydarzenia takie jak porzucenia, zdrady, nagłe straty, mogą pogłębić lęk przed samotnością i wzmacniać potrzebę „trzymania się” drugiej osoby za wszelką cenę.

Konsekwencje emocjonalnego uzależnienia

Choć na początku zależność może być mylona z miłosnym zaślepieniem, z czasem zaczyna przybierać na sile i negatywnie wpływać na ogólny stan dotkniętej nią osoby. Może ona skutkować:

• utratą kontaktu z własnymi emocjami i potrzebami,
• obniżeniem poczucia własnej wartości,
• trudnościami w podejmowaniu samodzielnych decyzji,
• tendencją do pozostawania w toksycznych lub jednostronnych relacjach,
• rozwojem zaburzeń lękowych czy depresyjnych.

Droga do wewnętrznego spokoju, czyli jak przezwyciężyć emocjonalną zależność

Uwolnienie się od emocjonalnej zależności to proces, który wymaga refleksji, odwagi i wsparcia. Choć nie jest to łatwe, to jest jak najbardziej możliwe - zwłaszcza przy zastosowaniu poniższych wskazówek. 

1. Zauważ problem
Świadomość tego, że zmagasz się z zależnością to połowa sukcesu. Dopiero gdy dostrzeżesz, że Twoje relacje nie są oparte na równowadze, a na lęku, możesz zacząć dążyć do zmiany.

2. Wzmacniaj poczucie własnej wartości
Budowanie zdrowej samooceny polega na dostrzeganiu swojej wartości niezależnie od tego, co myślą lub czują inni. Warto celebrować własne osiągnięcia, uczyć się mówić do siebie z troską, a nie tylko krytykować, oraz rozwijać pasje, które przynoszą Ci satysfakcję.

3. Naucz się stawiać granice
Granice to nie egoizm, lecz wyraz szacunku do siebie i innych. Asertywność, mówienie „nie” i komunikowanie potrzeb to fundament zdrowych relacji.

4. Poszukaj wsparcia terapeuty
Psychoterapia (szczególnie poznawczo-behawioralna, psychodynamiczna czy terapia schematów) pomaga zidentyfikować mechanizmy, które utrwalają zależność i pokazuje, jak je zmieniać. Bezpiecznej relacji terapeutycznej nauczysz się też, jak wygląda zdrowa bliskość.

ARTYKUŁ SPONSOROWANY