50. rocznica śmierci Kiryła Sosnowskiego - współtwórcy Instytutu Zachodniego

Instytut Zachodni, zasłużona polska placówka naukowo-badawcza, od ponad 70 lat realizuje badania poświęcone stosunkom międzynarodowym w Europie, ze szczególnym uwzględnieniem Niemiec oraz szeroko rozumianych relacji polsko-niemieckich. Jednym z jego twórców był Kirył Sosnowski, przedwojenny działacz obozu narodowego, współzałożyciel konspiracyjnej organizacji „Ojczyzna”. Kirył Sosnowski urodził się 29 sierpnia 1910 r. w Krotoszynie. Od 1920 r. uczęszczał do gimnazjum im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu. Był współzałożycielem czasopisma „Orlęta”, który był nieoficjalnym organem Narodowej Organizacji Gimnazjalnej powiązanej z endecją. W latach 1929–36 studiował prawo na Uniwersytecie Poznańskim. W okresie studiów działał w Bratniej Pomocy, Obozie Wielkiej Polski i Związku Młodzieży Polskiej „Zet”. W latach 1930–1932 był sekretarzem poznańskiej Młodzieży Wszechpolskiej. Od 1933 r. pełnił funkcję redaktora „Przewodnika Katolickiego” i miesięcznika kulturalnego „Tęcza”. Był również redaktorem technicznym Wydawnictwa Księgarni Św. Wojciecha. Opracował graficznie m.in. głośną książkę Józefa Kisielewskiego „Ziemia gromadzi prochy”. Po wybuchu wojny, pod koniec września 1939 r., utworzył wraz z ks. Józefem Prądzyńskim i Witoldem Grotem konspiracyjną organizację „Ojczyzna”, działającą początkowo w Wielkopolsce, a następnie także na Pomorzu, Śląsku i częściowo w Generalnym Gubernatorstwie. Pełnił w niej funkcję kierownika Wydziału do Spraw Łączności z Zagranicą, który dokumentował politykę represyjną okupanta i opracowywał raporty o sytuacji na ziemiach zachodnich. W lutym 1940 r. został zaprzysiężony do Związku Walki Zbrojnej. Wszedł w skład Komendy Okręgowej ZWZ w Poznaniu jako szef sztabu, a od lata tego roku - jako szef Biura Informacji i Propagandy Komendy Okręgu. Jednocześnie w utworzonym w Poznaniu Biurze Delegata Rządu RP na Kraj został kierownikiem Wydz. ds. Łączności z Zagranicą. W styczniu 1941 r. wysiedlony z Wielkopolski, przybył do Warszawy, gdzie został kierownikiem Sekcji Zachodniej Departamentu Informacji przy Delegaturze Rządu. Kierował redakcją „Biuletynu Zachodniego – Informacje z Ziem Zachodnich” i wydawnictwami Studium Zachodniego. Brał udział w tworzeniu Tajnego Uniwersytetu Ziem Zachodnich. W kwietniu 1944 r. został aresztowany przez gestapo w Warszawie i uwięziony na Pawiaku, a następnie zesłany do obozu koncentracyjnego w Stutthofie. Po wyzwoleniu w marcu 1945 r. powrócił do Polski. Był współorganizatorem Instytutu Zachodniego, w którym objął funkcje kierownika Działu Wydawniczego i redaktora naczelnego „Przeglądu Zachodniego”. W 1948 r. objął kierownictwo działu wydawniczego poznańskiego Pallotinum, współtworzył palotyńskie czasopismo „Królowa Apostołów”. Utrzymywał kontakty z byłymi działaczami „Ojczyzny”. W marcu 1949 r. został aresztowany przez UB i oskarżony o udział w nielegalnej organizacji oraz „zamiar zmiany przemocą ustroju państwa polskiego”. Po ponad rocznym śledztwie stanął w sierpniu 1950 r. przed Wojskowym Sądem Rejonowym, który skazał go na 8 lat więzienia. Ze względu na stan zdrowia został zwolniony z więzienia w maju 1953 r., a pięć lat później zrehabilitowany. Pracował w Poznańskim Towarzystwie Przyjaciół Nauk, Instytucie Zachodnim i Księgarni św. Wojciecha. Od 1959 r. prowadził redakcję krajową pisma „Cahiers Pologne Allemagne”, wydawanego w Paryżu. Wykładał również socjologię w Duchownym Seminarium Zagranicznym w Poznaniu i Arcybiskupim Seminarium we Wrocławiu. Działał też w poznańskim Klubie Inteligencji Katolickiej. Kirył Sosnowski zmarł 19 września 1966 r., spoczął na Cmentarzu Górczyńskim w Poznaniu. Był odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Źródło: ipsb.nina.gov.pl