Intelligenzaktion na Pomorzu. Egzekucje w lasach piaśnickich

11 listopada 1939 r., w lasach piaśnickich koło Wejherowa na Pomorzu Gdańskim, Niemcy dokonali mordu na 314 osobach. Nazywana „pomorskim Katyniem” Wielka Piaśnica stanowi największe po obozie koncentracyjnym Stutthof miejsce kaźni ludności polskiej na tamtych terenach w okresie II wojny światowej.

Oddziały niemieckie wkroczyły do Wejherowa 9 września 1939 r. Kaszuby i Pomorze Gdańskie już od pierwszych dni wojny były poddawane terrorowi hitlerowskiemu. Na świeżo zajętych terenach jednostki Wehrmachtu, SS i policji wspomagane przez członków Selbstschutzu przeprowadzały obławy i masowe aresztowania.

Akcję ludobójstwa w lasach piaśnickich rozpoczęto najprawdopodobniej pod koniec października 1939 r. Miejsce to zostało wybrane przede wszystkim ze względu na dogodny dojazd i odludne położenie. Przed wywózką na miejsce egzekucji więźniów przez krótki czas przetrzymywano w więzieniu w Wejherowie. Dowożono ich tam z więzień i obozów z całego Pomorza, a nawet III Rzeszy.

Skazańców zwożono do lasu autobusami lub krytymi samochodami ciężarowymi, konwojowanymi przez motocykle i samochody osobowe przewożące eskortę oraz członków plutonu egzekucyjnego. Groby były kopane jeszcze przed egzekucją.

Ofiary ustawiano u skraju dołów i rozstrzeliwano ogniem broni maszynowej bądź zabijano strzałem w tył głowy. Część ofiar przed śmiercią była torturowana, co stwierdzono w toku przeprowadzonej po wojnie ekshumacji. Po zakończeniu egzekucji Niemcy przywozili do Wejherowa ubrania należące do zamordowanych, które trafiały do nazistowskiej opieki społecznej.

Podczas jednej z takich egzekucji 11 listopada 1939 r. strzałem w tył głowy zamordowano 314 osób. W gronie ofiar znalazło się m.in. 120 mieszkańców Gdyni – zatrzymanych we wrześniu 1939 r. w charakterze zakładników i 34 duchownych z terenów powiatu morskiego, w tym siostra Alicja Jadwiga Kotowska, przełożona Zgromadzenia Sióstr Zmartwychwstanek w Wejherowie.

Akcja eksterminacyjna w lasach piaśnickich prowadzona była aż do wiosny 1940 r. Łącznie na tamtym obszarze Niemcy wymordowali w przeciągu kilku miesięcy od 12 do 14 tys. osób.

Wkrótce po jej zakończeniu przystąpiono do maskowania miejsca zbrodni poprzez sadzenie krzewów i drzew na miejscu masowych grobów. W drugiej połowie 1944 r., w związku ze zbliżaniem się Armii Czerwonej, Niemcy podjęli próbę zniszczenia śladów zbrodni, wyznaczając do tego zadania więźniów KL Stutthof.

Prace ekshumacyjne w Piaśnicy były prowadzone w październiku 1946 r., odnaleziono wówczas ślady 30 zbiorowych mogił. Badania naukowe pozwoliły zidentyfikować jedynie kilkaset ofiar.

W 1955 r. na miejscu zbrodni postawiono Pomnik Ofiar Piaśnicy. W 2010 r. w lasach piaśnickich zbudowano nową kaplicę, pełniącą jednocześnie funkcję pomnika. Z tyłu kaplicy zostały wytłoczone wszystkie poznane dotąd nazwiska 852 ofiar zbrodni.

opr. Paweł Brojek
Źródło: Barbara Bojarska: Piaśnica – miejsce martyrologii i pamięci. Z badań nad zbrodniami hitlerowskimi na Pomorzu. Wejherowo: Wydawnictwo BiT, 2009
Na zdjęciu: Masowa egzekucja Polaków przeprowadzana przez Niemców w Piaśnicy. Na pierwszym planie pluton egzekucyjny złożony z członków paramilitarnego Selbstschutzu. Zdjęcie wykonał Waldemar Engler - volksdeutsch z Wejherowa, a zarazem członek SS (w cywilu fotograf). Odbitki zdjęć, które wykonał w Piaśnicy, zostały wykradzione przez jego polskich pracowników / fot. wikimedia commons


© WSZYSTKIE PRAWA DO TEKSTU ZASTRZEŻONE. Możesz udostępniać tekst w serwisach społecznościowych, ale zabronione jest kopiowanie tekstu w części lub całości przez inne redakcje i serwisy internetowe bez zgody redakcji pod groźbą kary i może być ścigane prawnie.