Uzależnienie wypłacania unijnych środków od praworządności nie ma podstaw traktatowych

Coraz częściej w debacie publicznej pojawiają się pomysły, aby wypłacanie środków z budżetu UE, głównie w ramach polityki regionalnej uzależnić od przestrzegania praworządności przez poszczególne państwa członkowskie. Tego rodzaju pomysły wiąże się głównie z postępowaniami dotyczącymi przestrzegania praworządności, jakie wszczęła Komisja Europejska w ciągu ostatnich kilku lat najpierw wobec Węgier, a po wyborach parlamentarnych i powstaniu rządu premier Beaty Szydło, także wobec Polski. Wprowadzenie tzw. warunkowości dotyczącej przyznawania czy też wypłacania środków z budżetu UE, nie ma jednak podstaw traktatowych i dopiero ich zmiana mogłaby taką zależność wprowadzić. Ale zarówno Komisja Europejska jak i największe kraje członkowskie (Niemcy, Francja), otwarcia negocjacji traktatowych, boją się jak ognia, więc tego rodzaju pomysły są z kategorii takich, które w Polsce określa się przysłowiem „strachy na Lachy”. Z takim pomysłami w Parlamencie Europejskim przy okazji kolejnych debat o przestrzeganiu praworządności w Polsce, występowali niestety niektórzy europosłowie z Platformy, a nawet Donald Tusk, który z kolei straszył rząd premier Beaty Szydło, obcięciem środków europejskich w związku z nieprzyjmowaniem imigrantów w ramach tzw. obligatoryjnej relokacji. Nic takiego się jednak nie zdarzyło, powoli kończy się procedura uchwalania budżetu na 2018 rok i nie ma w nim jakiegokolwiek zapisu, który pozwalałby Komisji na uzależnienie wypłaty środków dla poszczególnych krajów członkowskich od przestrzegania praworządności. Także „strachy” przewodniczącego Tuska związane ze sprzeciwem Polski wobec programu relokacji imigrantów, stały się nieaktualne, ponieważ sama KE zakończyła ten program i zaproponowała na kolejne lata relokację dobrowolną. Także w kierunkowym dokumencie przygotowanym przez KE i opublikowanym w połowie tego roku, dotyczącym finansów UE do roku, 2025 (czyli kolejnego wieloletniego budżetu UE), nie ma propozycji wiązania środków finansowych dla poszczególnych krajów członkowskich od spełnienia konkretnych wymogów w zakresie praworządności. Wprawdzie Europosłowie Prawa i Sprawiedliwości na ostatniej sesji PE w Strasburgu głosowali ostatecznie przeciwko rezolucji nawiązującej do tego dokumentu Komisji, ale głównym powodem tego sprzeciwu, były sugestie zawarte w dokumencie o wprowadzeniu głosowania większościowego przy przyszłym wieloletnim budżecie UE (do tej pory była jednomyślność), a także rozwiązania w postaci wprowadzenia jakiegoś podatku europejskiego (w domyśle o charakterze ekologicznym), zamiast dotychczasowego mechanizmu uzależnienia składki od PKB kraju członkowskiego. Te dwie propozycje, naszym zdaniem mogłyby być bardzo niekorzystne dla Polski, ponieważ wiodące kraje członkowskie, chcą z jednej strony potwierdzenia swej dominacji także w głosowaniach dotyczących unijnych finansów, a z drugiej próbują uciekać od zobowiązań finansowych (do tej pory zamożniejsze kraje płacą więcej do budżetu UE, mniej zamożne mniej) W tej sytuacji ogłoszony w poprzednim tygodniu przez komisarz ds. sprawiedliwości Vierę Jourową (reprezentantkę Czech w Komisji), pomysł uzależnienia wypłaty unijnych funduszy z polityki spójności od spełnienia warunków rządów prawa w danym kraju, wydaje się kolejną próbą swoistego „dmuchania pod wiatr”. Wprawdzie pomysł ten natychmiast nagłośniły media w Polsce „walczące” z rządem premier Beaty Szydło, a także niektóre mediach u naszych zachodnich sąsiadów, ale nie należy się spodziewać, że podchwyci go także Komisja Europejska. Jean Claude Juncker ma na tyle poważne kłopoty na głowie (imigracja i terroryzm, Brexit, sytuacja w strefie euro), że nie będzie szedł na kolejną wojnę choćby z krajami Grupy Wyszehradzkiej, z których premierami spotkał się ostatnio na parogodzinnej kolacji w Brukseli.