Venture capital to kapitały wysokiego ryzyka

Fundusze Venture Capital (VC) jako forma finansowania przedsiębiorstw pojawiły się w Polsce na początku lat dziewięćdziesiątych. W polskiej terminologii brakuje stosownego odpowiednika dla pojęcia Venture Capital, dlatego powszechnie używa się go w wersji angielskiej.Fundusze najczęściej kierują swoją ofertę do małych i średnich przedsiębiorstw, które dysponują perspektywicznym produktem. Dopływ z zewnątrz nowego kapitału własnego do małych i średnich przedsiębiorstw jest dla nich bardzo korzystny. Przede wszystkim fundusz Venture Capital przyjmuje na siebie część ryzyka działania przedsiębiorstwa. Na rynku poprawia się wizerunek przedsiębiorstwa, które może łatwiej uzyskać dostęp do kredytu bankowego. Dopływ Venture Capital jest też dla przedsiębiorstwa impulsem do dynamicznego rozwoju i uzyskania lepszej pozycji na rynku. Niepowodzenie projektu może oznaczać dla inwestora niemożność odebrania zainwestowanego kapitału. Venture capital to kapitały wysokiego ryzyka (Venture w języku angielskim oznacza m.in. ponoszenie ryzyka, interes, przedsięwzięcie handlowe lub gospodarcze). Inwestycje przedsiębiorstw Venture capital definiuje się jako finansowanie nowych przedsięwzięć (np. spółek nie notowanych na giełdzie) lub zapewnienie środków finansowych dla przedsięwzięć gospodarczych o znacznym potencjalnym wzroście i jednocześnie niskim poziomie dojrzałości ekonomicznej. Organizacje Venture Capital nie tylko zapewniają środki pieniężne lecz prowadzą również niezbędne przedsiębiorstwom doradztwo w zarządzaniu i prowadzeniu księgowości. Venture capital pochodzi z różnych źródeł, można wyróżnić kilka podstawowych grup instytucji najczęściej zainteresowanych tworzeniem funduszy: prywatni inwestorzy (osoby prawne), fundusze emerytalne, banki, towarzystwa ubezpieczeniowe, oraz instytucje publiczne. Podmioty te dysponując dużymi zasobami kapitału (np. oszczędności emerytalne), starają się je w ten sposób zagospodarować i uzyskać atrakcyjny zysk. Charakter inwestorów tworzących fundusz ma na ogół niewielkie znaczenia dla sposobu działania. Zdaniem R. Dudały "w rozwiniętych gospodarkach kapitał wysokiego ryzyka – czyli Venture Capital – jest głównym motorem rozwoju gospodarczego oraz kreatorem stabilnych miejsc pracy. Pomaga rozwiązać przedsiębiorstwom trudności wynikające z braku dostępu do kapitału, a także niewłaściwego zarządzania przedsiębiorstwem”. Finansowanie za pomocą Venture Capital daje możliwość realizacji nawet bardzo ryzykownych projektów. Dzięki inwestorom Venture Capital możliwe stają się przedsięwzięcia, które przy konwencjonalnych formach finansowania (np. przez bank) nigdy nie zostały by zrealizowane. Możliwa staje się realizacja bardzo ryzykownych przedsięwzięć nawet we wczesnej fazie projektowania czy zakładania przedsiębiorstwa, mimo że pomysłodawcy nie dysponują odpowiednio dużymi nakładami pieniężnymi. Jerzy Węcławski w procesie inwestycji Venture Capital wyróżnia następujące fazy: akwizycja kapitału – jest to faza początkowa funkcjonowania funduszu; kapitał ten może pochodzić od założycieli funduszu lub tez z emisji papierów wartościowych, poszukiwania obiektów inwestowania na rozwiniętych rynkach i przy dużej aktywności innowacyjnej przedsiębiorstw duże i znane fundusze stosują strategie biernego działania poprzez analizę napływających do nich wniosków o dofinansowanie, natomiast małe i nieznane fundusze same muszą wyszukiwać atrakcyjne projekty inwestycyjne, w które można zainwestować, analiza na tym etapie – fundusze analizują wnioski projektów inwestycyjnych, w celu wybrania najbardziej optymalnych; istotna przy tym jest nie tylko zwrotność zaangażowanych funduszy, ale wiedza i umiejętności kadry menedżerskiej przedsiębiorstwa, które zgłasza projekt przedsięwzięcia powodującego zapotrzebowanie na kapitały rozwojowe, negocjacji i inwestowania – ustalane są warunki inwestowania środków przez fundusz w dane przedsiębiorstwo, czas trwania inwestycji, forma dezinwestycji, udział w zarządzaniu, itp., udział w zarządzaniu jest to z reguły sprawozdanie kontroli nad bieżącą działalnością przedsiębiorstwa, w które zainwestował fundusz, co oznacza również konieczność współdecydowania o rozwiązaniu strategicznych problemów przedsiębiorstwa oraz doradztwo w strategiach rozwoju organizacji, dezinwestycja czyli wycofanie się funduszu z przedsiębiorstwa. 1 J. Węcławski, Venture capital. Nowy instrument finansowania przedsiębiorstw, PWN, Warszawa 1997, s.17. 2 G. Głogowska – Witkowska, A. Rzecka, H. Zalewski, Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa, Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza „Branta” 2006, s.240. 3 E. Jarocka, Finanse przedsiębiorstw, systemu bankowego, budżetowego, ubezpieczeń: podręcznik, Warszawa: „Difin” 2005, s.114. 4 G. Głogowska – Witkowska, A. Rzecka, H. Zalewski, Zarządzanie finansami …, s.235. 5 A. Skowronek – Mielczanek, Małe i średnie …, s.54.