Dlaczego umorzono postępowanie ws. Kościoła Latającego Potwora Spaghetti?

Jak informowano w mediach Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji ponownie „odmówiło rejestracji” tzw. Kościoła Latającego Potwora Spaghetti do Rejestru kościołów i związków wyznaniowych. Nie jest to jednak informacja ścisła. W rzeczywistości Minister nie odmówił rejestracji, ale umorzył całe postępowanie.

Próby wpisania „Kościoła” do Rejestru podjęto 30 lipca 2012 r. składając odpowiedni wniosek do Ministra Administracji i Cyfryzacji jako organu rejestrowego.  Decyzją z 15 marca oraz ostateczną decyzją z 25 kwietnia 2013 r. To wówczas właśnie mieliśmy do czynienia z odmową rejestracji. Minister uznał, że wnioskodawca nie jest uprawniony do złożenia skutecznego wniosku o wpis do Rejestru. Postąpił jednak niewłaściwie opierając swoje rozstrzygnięcie na art. 33 ust. 2 ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, mówiącym o wskazanych w art. 32 tej ustawy błędach formalnych uniemożliwiających dokonanie wpisu do Rejestru. Jednak brak przesłanek umożliwiających uznanie wnioskodawcy za kościół nie należał do wymogów formalnych określonych w art. 32.

Powyższa decyzja została zaskarżona do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, który wyrokiem z dnia 8 kwietnia 2014 r. uchylił decyzję Ministra. Sąd wskazał jednocześnie, iż „w realiach niniejszej sprawy organ rejestrowy Minister Administracji i Cyfryzacji uznając, że Kościół Latającego Potwora Spaghetti nie jest kościołem ani innym związkiem wyznaniowym podlegającym wpisowi do rejestru winien rozważyć tę kwestię w kategoriach procesowych.” Na możliwość przeciwdziałania wpisowi do Rejestru podmiotu o celach sprzecznych z celem istnienia tegoż Rejestru wskazywał w swej korespondencji z MAiC także Instytut Ordo Iuris. Podnosiliśmy, że w sytuacji, gdy wniosek składa podmiot nieuprawniony, organ administracji publicznej, zgodnie z art. 61 k.p.a., odmawia wszczęcia postępowania, a gdy takie postępowanie zostało już wszczęte - umarza je na podstawie art. 105 k.p.a.

Uchylenie decyzji przez WSA spowodowało konieczność ponownego rozpatrzenia sprawy przez Ministra. W wydanej 10 października 2014 r. decyzji, Minister umorzył postępowania w całości, rozstrzygając tym samym w sposób rekomendowany także przez Ordo Iuris. Organ rejestrowy stwierdził, że w przedmiotowej sprawie obywatele wnioskujący o wpis nie utworzyli wspólnoty religijnej, o której mowa w art. 2 ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, tj. w celu wyznawania i szerzenia wiary religijnej, posiadającej własny ustrój, doktrynę i obrzędy kultowe. Tym samym nie byli uprawnieni do złożenia wniosku o wpis do rejestru kościołów i związków wyznaniowych. A ponieważ postępowanie już trwało, należało je umorzyć.

Przypomnijmy, że już w uzasadnieniach wcześniejszych decyzji Minister przywoływał ekspertyzę biegłych z dziedziny religioznawstwa, którzy zauważyli, że tzw. Kościół Latającego Potwora Spaghetti jest przez religioznawców zgodnie zaliczany do tzw. joke religions których celem nie jest wyznawanie religii ale parodiowanie i wyszydzanie wiary religijnej. Tym samym, wpis do Rejestru tzw. Kościoła Latającego Potwora Spaghetti oznaczałby instytucjonalizację działań wyszydzających religię i tym samym godzących w wolność religijną. Nie bez znaczenia jest fakt, że środowisko to, w szczególny sposób obiektem swej prześmiewczej działalności czyni Chrześcijaństwo, którego doniosłość dla kultury i tożsamości Narodu Polskiego jest poświadczona i afirmowana przez Konstytucję.

Wpis taki podważałby ponadto zasadność istnienia samego Rejestru. Jak sam Minister zauważa w uzasadnieniu decyzji, „w trakcie postępowania w przedmiocie wpisu do Rejestru wspólnoty religijnej zasadnicze znaczenie ma ustalenie, czy podmiot, który dąży do wpisu do Rejestru jest wspólnotą religijna, czy nie. Przyjęcie poglądu przeciwnego (...) prowadziłoby do sytuacji, w której traciłoby jakikolwiek sens prowadzenie Rejestru, do którego mogłyby zostać wpisane podmioty inne niż kościoły i inne związki wyznaniowe.”

Ordo Iuris