Mjr Ludwik Marszałek „Zbroja” - ostatni prezes Okręgu Wrocław Zrzeszenia WiN

W czasie okupacji niemieckiej walczył na terenie Obwodu Dębica AK. Od 1945 r. był organizatorem struktur podziemia antykomunistycznego na Rzeszowszczyźnie, a później na Dolnym Śląsku. Aresztowany w 1947 r. we Wrocławiu został skazany na karę śmierci. Komunistyczny sąd odmówił mu ostatniego widzenia z rodziną.

Ludwik Marszałek urodził się 9 sierpnia 1912 r. w miejscowości Brzeziny na Podkarpaciu. Uczęszczał do tamtejszej szkoły powszechnej, a później do Gimnazjum Państwowego im. Króla Władysława Jagiełły w Dębicy, w którym w 1931 r. zdał maturę. Należał do dębickiej II Drużyny Harcerskiej im. Zawiszy Czarnego.

Gdy brak środków finansowych uniemożliwił mu studia na Politechnice Lwowskiej, wstąpił do Wojska Polskiego. Przeszedł kurs oficerski w Szkole Podchorążych Piechoty w Komorowie k. Ostrowi Mazowieckiej, a później kurs dla obserwatorów lotniczych w Centrum Wyszkolenia Lotnictwa w Dęblinie. Po ukończeniu kursu dostał przydział do 6. Pułku lotniczego we Lwowie.

W 1938 r. powrócił do służby w piechocie w szeregach 15 pułku piechoty „Wilków” z Dęblina. W ramach tej jednostki walczył podczas kampanii wrześniowej jako dowódca kompanii. Wzięty do niewoli pod Wieluniem został osadzony w obozie jenieckim w Chmielniku k. Pińczowa na Kielecczyźnie. Zbiegł na początku października 1939 r. i powrócił do Brzezin.

W grudniu 1939 r. został organizatorem i pierwszym komendantem Placówki Brzeziny ZWZ. W 1942 r. dowodził grupą saperską w komendzie Obwodu Dębica ZWZ. Od jesieni tego roku do stycznia 1944 był oficerem szkoleniowym. Zorganizował system konspiracyjnych kursów dla podchorążych i podoficerów, prowadził wykłady teoretyczne oraz szkolenie w terenie w różnych miejscowościach powiatu dębickiego.

W marcu 1944 r. został mianowany komendantem Obwodu Dębica AK. Opracował plany zdobycia i opanowania miasta, podczas akcji „Burza” dowodził całością sił Obwodu. Jako oficer do specjalnych zadań był wysyłany do poszczególnych rejonów walki, współdziałał z sowieckimi pododdziałami frontowymi.

Od września 1944 r. wyprowadzał z lasów zdekonspirowanych i zdemobilizowanych partyzantów. Poszukiwany przez sowiecki kontrwywiad „Smiersz” ukrywał się, kontynuując działalność konspiracyjną w poakowskich strukturach antykomunistycznych. Od marca do sierpnia 1945 r. był inspektorem Inspektoratu Mielec „NIE” a później Delegatury Sił Zbrojnych. Odpowiadał za demobilizację konspiracji wojskowej i grup partyzanckich.

Po utworzeniu Zrzeszenia WiN został jednym z głównych organizatorów jego struktur na Rzeszowszczyźnie. Od września 1945 do marca 1946 r. był kierownikiem Rejonu Mielec „Północ”, następnie od marca 1946 r. kierownikiem Rejonu Krosno „Południe” w Okręgu Rzeszowskim. Równocześnie od grudnia 1945 r. pełnił funkcję kierownika Wydziału Propagandy Okręgu Rzeszów oraz współredaktora podziemnego pisma okręgu „Ku Wolności”.

Ciągle zagrożony aresztowaniem przez bezpiekę, w październiku 1946 r. został przeniesiony do pracy konspiracyjnej na Dolny Śląsk. Zamieszkał we Wrocławiu, gdzie pracował w firmie remontowo-budowlanej. W marcu 1947 r. został ostatnim kierownikiem wrocławskiego okręgu WiN, odbudowując niemalże od podstaw tamtejsze struktury organizacji.

W grudniu 1947 r. został aresztowany przez UB i umieszczony we wrocławskim więzieniu, gdzie poddano go brutalnym przesłuchaniom. 10 sierpnia 1948 r., w procesie działaczy Zarządu Okręgu Wrocław WiN, sędzia WSR we Wrocławiu, kpt. Zygmunt Bukowiński, skazał go na karę śmierci. Oskarżycielem był prokurator mjr Jan Orliński. Jego prośba o ostatnie widzenie z rodziną została odrzucona.

27 listopada 1948 r. wraz z trzema innymi działaczami WiN: Stanisławem Dydo, Władysławem Ciskiem i Janem Klamutem, został rozstrzelany na dziedzińcu więzienia przy ul. Kleczkowskiej we Wrocławiu. Plutonem egzekucyjnym dowodził por. Ryszard Kurka. Ciało pogrzebano na Cmentarzu Osobowickim.

W 1977 r. szczątki mjr. Ludwika Marszałka zostały ekshumowane i przeniesione do grobowca rodzinnego w Cieplicach k. Jeleniej Góry. Jego imię nosi szkoła podstawowa w Brzezinach i jedna z ulic w Dębicy. W kościele garnizonowym we Wrocławiu znajduje się tablica pamiątkowa poświęcona mjr. Marszałkowi i straconym wraz z nim działaczom WiN.

opr. Paweł Brojek
Źródło: solidarni.waw.pl, sp1brzeziny.edupage.org


© WSZYSTKIE PRAWA DO TEKSTU ZASTRZEŻONE. Możesz udostępniać tekst w serwisach społecznościowych, ale zabronione jest kopiowanie tekstu w części lub całości przez inne redakcje i serwisy internetowe bez zgody redakcji pod groźbą kary i może być ścigane prawnie.