Ks. Wojciech Rogaczewski – zapomniany męczennik

16 marca 1944 r. w niemieckim obozie w Buchenwaldzie, na skutek eksperymentów pseudomedycznych zmarł ks. Wojciech Rogaczewski – działacz narodowy na terenie Warmii i Mazur, w czasie okupacji duszpasterz Polaków we Francji i uczestnik tamtejszego ruchu oporu.

Wojciech Rogaczewski urodził się 23 kwietnia 1888 r. w Dąbrówce na Pomorzu, w ówczesnym zaborze pruskim. Uczęszczał do gimnazjum w Brodnicy, w którym założył tajne Koło Filomatów, prowadzące samokształcenie w języku, literaturze i historii polskiej. Po maturze w 1910 r. rozpoczął studia weterynaryjne w Berlinie.

Niespełna rok później, podążając za głosem powołania kapłańskiego, porzucił studia i wstąpił do seminarium duchownego w Braniewie. W 1914 r. we Fromborku otrzymał święcenia kapłańskie. W tym samym roku został wikariuszem parafii św. Katarzyny w Kętrzynie. Prócz pracy duszpasterskiej opiekował się polskimi robotnikami sezonowymi oraz jeńcami wojennymi z armii carskiej.

Angażował się w ożywienie polskiego ruchu narodowego, zakładał polskie towarzystwa kulturalno-oświatowe, organizował nabożeństwa w języku polskim. Za działalność był przez Niemców szykanowany, a z początkiem 1919 r. trafił do aresztu. Dzięki interwencji przełożonych został zwolniony i jeszcze w tym samym roku przeniesiony na samodzielną placówkę do Prawdzisk koło Ełku.

Służył posługą kapłańską katolikom z pobliskich wsi, a także mieszkającym dalej w diasporze, na terenie zdominowanym przez wyznanie luterańskie. Wbrew zakazom władz kościelnych wprowadził nauczanie religii w języku polskim. W czasie plebiscytu na Warmii i Mazurach współdziałał z Naczelną Radą Ludową w Poznaniu oraz z Komitetem Plebiscytowym w Grajewie.

W 1926 r. został zmuszony do opuszczenia terenu Prus Wschodnich. Przebywał przez pewien czas na terenie diecezji chełmińskiej. W 1927 r. na życzenie kard. Augusta Hlonda wyjechał do Francji jako duszpasterz polonijny. Od 1930 r. przebywał w Metz, gdzie pełnił funkcję dziekana na wschodnią Francję.

Pracował w Radzie Polskiej Misji Katolickiej, wspierał materialnie polską Szkołę Gospodarstwa Domowego w St. Ludan prowadzoną przez siostry zakonne, wspomagał polską młodzież akademicką studiującą w Nancy i Strasburgu, opiekował się emigrantami. W uznaniu zasług został mianowany kanonikiem honorowym chełmińskim oraz otrzymał Złoty Krzyż Zasługi.

W czasie II wojny światowej, po kapitulacji Francji w czerwcu 1940 r., został wydalony z Metzu do nieokupowanej części kraju i osiadł w Lyonie, gdzie z polecenia kard. Hlonda kierował Centralą Duszpasterstwa Polskiego. Współpracował z francuskim ruchem oporu, organizował przerzut uciekinierów polskich z okupowanej Lotaryngii do Francji południowej, a następnie do Hiszpanii i Anglii.

Zatrzymany przez gestapo w maju 1943 r. w Lyonie, podczas próby ucieczki został ciężko ranny. Więziono go w więzieniu Mont-Luc, a później w obozach przejściowych Fresnes i Compiègne. Ostatecznie w styczniu 1944 r. osadzono go w obozie koncentracyjnym w Buchenwaldzie.

W obozie poddawano go eksperymentom medycznym. Został umyślnie zarażony tyfusem plamistym, później testowano na nim różne szczepionki. W wyniku eksperymentów pseudomedycznych zmarł 16 marca 1944 r.

W 1948 r. w kaplicy w Metz we Francji, dzięki staraniom tamtejszej Polonii, odsłonięto poświęconą ks. Rogaczewskiemu tablicę pamiątkową. Podobna tablica od 2001 r. znajduje się w dawnej parafii kapłana w kościele św. Katarzyny w Kętrzynie.

opr. Paweł Brojek
Źródło: ipsb.nina.gov.pl

© WSZYSTKIE PRAWA DO TEKSTU ZASTRZEŻONE. Możesz udostępniać tekst w serwisach społecznościowych, ale zabronione jest kopiowanie tekstu w części lub całości przez inne redakcje i serwisy internetowe bez zgody redakcji pod groźbą kary i może być ścigane prawnie.