Jak można się dowiedzieć na stronie GITD (popularnie nazywanego Inspekcją Transportu Drogowego) „Główny Inspektorat Transportu Drogowego, powołany do kontroli przestrzegania przepisów obowiązujących w zakresie wykonywania transportu drogowego i niezarobkowego przewozu osób i rzeczy, działa, mając na celu przede wszystkim eliminowanie wszelkich negatywnych zjawisk w transporcie drogowym. (...)

Inspekcja współdziała z Policją, Strażą Graniczną, Krajową Administracją Skarbową, Inspekcją Weterynaryjną, Państwową Inspekcją Pracy, Inspekcją Handlową i zarządcami dróg w zakresie bezpieczeństwa i porządku ruchu na drogach publicznych oraz zwalczania przestępstw gospodarczych dokonywanych w zakresie transportu drogowego lub w związku z tym transportem, z uwzględnieniem właściwości i kompetencji tych organów oraz zadań Inspekcji. Inspekcja współdziała również z organami samorządu terytorialnego, jak również z organizacjami zrzeszającymi przewoźników drogowych.

Inspekcja Transportu Drogowego funkcjonuje obok Policji w zdecydowanej większości państw europejskich - specyfika bowiem krajowych i międzynarodowych przewozów drogowych, jak i złożony zakres kontroli w odniesieniu do tego rodzaju transportu, jego różnorodność i stopień komplikacji powodują, że zadania takie mogą być efektywnie i właściwie wykonywane tylko przez wyspecjalizowane organy. O ile jednak działalność służb policyjnych w zakresie bezpieczeństwa i porządku w ruchu drogowym zaczyna się i kończy na drogach, o tyle przedsięwzięcia realizowane przez Inspekcję postrzegane być muszą jako element nadzoru w imieniu Państwa nad całym segmentem rynku transportowego i prowadzonej działalności gospodarczej związanej z wykonywaniem transportu osób i rzeczy. Dowodem na to może być choćby jeden z przepisów ustawy o transporcie drogowym, przyznający wojewódzkim inspektorom transportu drogowego kompetencje do sprawowania nadzoru nad organami wydającymi licencje i zezwolenia w krajowym transporcie drogowym, jak i zaświadczenia przy wykonywaniu tzw. przewozów na potrzeby własne.

(...)

Inspektorzy transportu drogowego uprawnieni są do przeprowadzania kontroli w transporcie drogowym, w tym kontroli ruchu drogowego.

Inspektor transportu drogowego, podczas przeprowadzania kontroli drogowej, jest uprawniony do wydania poleceń i sygnałów. Wykonuje on czynności kontrolne w umundurowaniu oraz posługuje się legitymacją służbową i znakiem identyfikacyjnym, a także używa oznakowanego pojazdu służbowego.

Polecenia i sygnały mogą być wydawane przez inspektora: pieszego, znajdującego się w pojeździe lub na pojeździe.

Inspektor w warunkach dostatecznej widoczności podaje sygnały tarczą do zatrzymywania pojazdów/ tzw. lizak / lub ręką, a w warunkach niedostatecznej widoczności - latarką ze światłem czerwonym albo tarczą do zatrzymywania pojazdów ze światłem odblaskowym lub światłem czerwonym.

 

Inspektor jadący pojazdem samochodowym może podawać kierującemu pojazdem polecenia do określonego zachowania się za pomocą urządzeń nagłaśniających, sygnalizacyjnych czy świetlnych. Ponadto polecenie zatrzymania się może zostać podane przez krótkotrwałe włączenie niebieskiego światła błyskowego i sygnału dźwiękowego o zmiennym tonie w przypadku jazdy za kierującym, do którego jest ono skierowane.

Polecenie do zatrzymania pojazdu podaje się z dostatecznej odległości, w sposób zapewniający jego dostrzeżenie przez kierującego pojazdem oraz bezpieczne zatrzymanie w miejscu wskazanym przez inspektora.

 

W celu dojazdu do miejsca, gdzie nie utrudnia to ruchu i nie zagraża bezpieczeństwu, inspektor może wydać kontrolowanemu uczestnikowi ruchu polecenie jazdy za pojazdem ITD.

Zasad tych nie stosuje się w razie konieczności zatrzymania pojazdu, co do którego istnieje uzasadnione podejrzenie, iż może on zagrażać bezpieczeństwu ruchu drogowego ze względu na stan techniczny lub zachowanie się kierującego.

Inspektor po zatrzymaniu pojazdu podaje kierującemu stopień, imię i nazwisko oraz przyczynę zatrzymania. Rozpoczęcie kontroli przez inspektora poprzedzone jest okazaniem kontrolowanemu legitymacji służbowej. Legitymacja, o której mowa upoważnia inspektora do dokonania czynności kontrolnych.

 

Przystępując do czynności kontrolnych, inspektor może wydać polecenie unieruchomienia silnika pojazdu.

 

W przypadkach uzasadnionych względami bezpieczeństwa lub uwarunkowanych charakterem kontroli, inspektor może wydać kierującemu pojazdem lub pasażerowi polecenie opuszczenia pojazdu.

 

Inspektor może kierować kontrolowanym pojazdem w zakresie posiadanego uprawnienia do kierowania pojazdami, jeżeli jest to niezbędne dla:

• dokonania sprawdzenia stanu technicznego pojazdu, a w szczególności skuteczności działania hamulców;
• sprawdzenia masy lub nacisku osi pojazdu;
• sprowadzenia pojazdu, którym kierowała osoba będąca w stanie po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości albo będąca pod wpływem środka odurzającego lub działającego podobnie do alkoholu, zatrzymanego w miejscu zabronionym, do miejsca gdzie zatrzymanie jest dozwolone.

Od stycznia 2011 r. do Inspekcji należy kontrola ruchu drogowego nie tylko pojazdów wykonujących przewóz drogowy (a więc samochodów osobowych i autobusów wykonujących przewóz osób oraz pojazdów ciężarowych przewożących rzeczy o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony), ale także samochodów osobowych w wymienionych w ustawie Prawo o ruchu drogowym przypadkach:

Jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że kierujący znajduje się pod wpływem alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu;

Jeżeli kierujący naruszył przepisy ruchu drogowego, a to naruszenie zostało zarejestrowane za pomocą przyrządów kontrolno-pomiarowych lub urządzenia rejestrującego;

Jeżeli kierujący rażąco naruszył przepisy ruchu drogowego lub spowodował zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym.

Dokonując zatrzymania, inspektorom przysługują uprawnienia takie, jakie mają funkcjonariusze Policji " mają prawo wylegitymować kierującego, sprawdzić dokumenty (prawo jazdy, dowód rejestracyjny, dowód zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego OC lub stwierdzającego opłacenie składki), mogą również sprawdzić stan trzeźwości kierującego oraz stan techniczny pojazdu".

Jan Bodakowski