Franciszek: św. Tomasz z Akwinu jest potrzebny, by odpowiedzieć na dzisiejsze wyzwania społeczne

W liście skierowanym do watykańskiego zgromadzenia naukowców społecznych 7 marca, w rocznicę śmierci Akwinaty, papież powiedział, że "rygorystyczne studium" Doktora Anielskiego na temat filozoficznych i teologicznych implikacji faktu, że człowiek jest stworzony "na obraz Boga", było nie tylko prekursorem rozwoju nauk społecznych, ale może być również nieocenioną pomocą dla nich dzisiaj.

"Podczas gdy jego wpływ na kształtowanie moralnego i prawnego myślenia nowoczesności jest niewątpliwy, odzyskanie filozoficznej i teologicznej perspektywy, która wpłynęła na jego pracę, może okazać się obiecujące dla naszej zdyscyplinowanej refleksji nad pilnymi kwestiami społecznymi naszych czasów" - powiedział papież Franciszek, dodając, że nauki społeczne "powinny być zakorzenione w nieredukowalnej rzeczywistości i godności osoby ludzkiej".

Uwagi papieża zostały przesłane do uczestników dwudniowych warsztatów na temat "Ontologii społecznej i prawa naturalnego Akwinaty w perspektywie: Spostrzeżenia dla i z nauk społecznych".

Wydarzenie to, sponsorowane przez Papieską Akademię Nauk Społecznych, jest jednym z wielu organizowanych w tym roku w Rzymie i poza nim w celu uczczenia spuścizny św. Tomasza z Akwinu, włoskiego dominikanina i doktora Kościoła, który zmarł w 1274 roku.

W szczególności papież Franciszek podkreślił znaczenie wyartykułowania przez Akwinatę społecznego charakteru człowieka i zdolności do rozeznawania prawa naturalnego za pomocą rozumu, jako szczególnie istotnych dla sprostania współczesnym wyzwaniom społecznym.

"Dziś konieczne jest odzyskanie uznania dla tej 'naturalnej skłonności do poszukiwania prawdy o Bogu i życia w społeczeństwie', aby kształtować myśl społeczną i politykę w sposób, który sprzyja, a nie przeszkadza autentycznemu ludzkiemu rozkwitowi jednostek i narodów" - powiedział papież Franciszek, cytując "Summa Theologiae" Akwinaty.

Koncepcja prawa naturalnego była krytykowana przez niektórych na Zachodzie jako skutecznie religijne ramy wykorzystywane do wywierania wpływu na społeczeństwo. Na przykład niedawny raport w Politico opisał ją jako "główny filar katolicyzmu", który jest wykorzystywany do promowania "chrześcijańskich nacjonalistycznych" celów, takich jak ochrona świętości życia lub promowanie etyki seksualnej zgodnej z ludzką naturą.

Papież Franciszek zaproponował jednak zupełnie inną perspektywę, podkreślając, że prawo naturalne jest dla wszystkich. W rzeczywistości papież powiedział, że sformułowanie prawa naturalnego przez Doktora Anielskiego jest dostępne dla wszystkich - niezależnie od tego, czy są katolikami, czy nie - być może nawet ważniejsze teraz, właśnie dlatego, że świat jest coraz bardziej połączony, a społeczeństwo zachodnie charakteryzuje się różnorodnością kulturową i pluralizmem religijnym.

"Zaufanie Tomasza do prawa naturalnego zapisanego w ludzkim sercu może zatem zaoferować świeże i aktualne spostrzeżenia naszemu zglobalizowanemu światu, zdominowanemu przez pozytywizm prawny i kazuistykę, nawet jeśli nadal poszukuje solidnych podstaw sprawiedliwego i humanitarnego porządku społecznego" - zauważył papież Franciszek.

Dzięki swojej "niezwykłej otwartości na każdą prawdę dostępną ludzkiemu rozumowi", św. Tomasz z Akwinu pokazał, że nie może być "ostatecznej sprzeczności" między wiarą a rozumem, podkreślił papież.

Dodał, że dominikański teolog pokazał również, w jaki sposób łaska podnosi zranioną ludzką naturę, z "bogatymi implikacjami dla zrozumienia dynamiki zdrowego porządku społecznego opartego na pojednaniu, solidarności, sprawiedliwości i wzajemnej trosce".

Papież zakończył swój list, zachęcając uczestniczących w nim naukowców społecznych do głębokiego zagłębienia się w "bogate dziedzictwo myśli religijnej, etycznej i społecznej pozostawione nam przez św. Tomasza z Akwinu".