Budżet tylko do wyborów prezydenckich. Ekspert ostrzega

Budżet na 2025 r. jest tak naprawdę pierwszym autorskim budżetem Koalicji 13 grudnia. Poprzedni bowiem został przygotowany przez PiS i na szybko zmodyfikowany przez nowy rząd. Pierwszą rzeczą, która w nim uderza, to rekordowy deficyt. Ma wynieść bowiem 289 mld zł, czyli ok. 100 miliardów więcej niż w budżecie na ten rok. Co więcej, nie chodzi tylko o dług nominalny, ale też w stosunku do PKB osiągnąć ma rekordowe 7,3%, czyli 3% więcej niż w 2024 r. Dla przykładu w 2021 r. deficyt osiągnął 48,2% zł i zaledwie 1,8% PKB, a nawet w rekordowym, pandemicznym roku 2020 deficyt wyniósł 161,8 mld zł (6,9% PKB). Od wielu lat nie było tak złej sytuacji.

Domański twierdzi oczywiście, że za to odpowiada rząd PiS (sic!). Argumentuje, że Zjednoczona Prawica ukrywała dług poprzez zaciąganie kredytów w państwowych bankach, a teraz idzie transparentność, nastąpiła „konsolidacja” wydatków publicznych i dlatego tak to wygląda. Ekonomista dr Artur Bartoszewicz na antenie Radia Wnet uznał jednak, że nastąpiło przesunięcie czegoś z jednej rubryki do drugiej i nie to jest przyczyną takiego zadłużenia. Minister finansów podkreśla, że w budżecie znajduje się spłata zobowiązań PFR-u na 34,7 mld zł i spłata w Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 na kwotę 28,5 mld zł. Po zliczeniu tych dwóch sum mamy jednak ponad 60 mld zł, a deficyt ma wynieść prawie pięć razy tyle.

Równoległy budżet

Dr Sławomir Dudek, prezes i główny ekonomista Instytutu Finansów Publicznych, który był pracownikiem Ministerstwa Finansów w pierwszym rządzie Donalda Tuska, nie zostawia suchej nitki na tym projekcie budżetu. Portal money.pl przytoczył jego słowa: „Proste zestawienie kilku liczb pozwala mi oszacować, że obecny rząd z rozmachem zamierza korzystać z 'równoległego budżetu' w BGK stworzonego przez poprzedników. To fatalna informacja dla wiarygodności finansów publicznych. To kontynuacja łamania praworządności”.

Wbrew temu, co mówi Domański, ministerstwo finansów ma mieć w planach korzystanie ze złego narzędzia wprowadzonego przez PiS, jakim są kredyty zaciągane przez państwowe banki, przez co realny deficyt będzie znacznie większy. Dudek wylicza, że w 2023 tzw. dług pozabudżetowy wynosił 363 mld zł, a teraz wzrośnie do 472 mld zł. Twierdzenie więc, że nowy rząd spłaca pożyczki poprzedników i wychodzi na prostą jest nieuzasadnione. Jak podsumował Dudek: „Prawdziwy deficyt budżetu państwa to sporo ponad 300 mld zł. Deficyt może być zaniżony o kilkadziesiąt mld zł. Dramat”.

Brak realizmu

To jednak niejedyny problem nowego budżetu. Bartoszewicz twierdzi, że przyjęte w nim założenia są skrajnie nierealistyczne. Zakłada on bowiem dość wysoki wzrost gospodarczy w przyszłym roku na poziomie 3,9-proc. i 5-proc. inflację, a rzeczywistość może okazać się zupełnie inna. Co więcej, przewiduje wzrost dochodów z VAT o ponad 55 mld zł, z CIT - o ponad 9 mld zł, a z akcyzy - o 8 mld zł. Według ekonomisty, zaniżanie wydatków i zawyżanie wpływów doprowadzi do sytuacji, że za rok budżet będzie musiał być aktualizowany, a wydatki mocno cięte. Według Bartoszewicza jest to jednak celowe działanie. Chodzi bowiem o to, by wygrać wybory prezydenckie, a potem już można zrezygnować z wielu obietnic wyborczych.

Na rządowych stronach możemy przeczytać, że nowy budżet jest „odpowiedzialny, ale hojny”. Przewiduje on m.in. rekordowe wydatki na zbrojenia (186,6 mld zł, czyli więcej o 28,6 mld zł niż w tym roku) czy rekordowe wydatki na służbę zdrowia (221,7 mld zł, czyli 16% więcej niż teraz). Bartoszewicz jest zdania, że zapisać można wszystko, a faktycznie bardzo trudno będzie znaleźć środki na wszystkie ambitne cele, jakie postawił sobie rząd.

„Hojność” budżetu zaskakuje w sytuacji, kiedy Komisja Europejska dopiero co wszczęła wobec Polski procedurę nadmiernego deficytu, który w przyszłym roku wyniesie prawie 59% PKB (60% to ostrożnościowy próg). Niektórzy uważają, że to ostatni taki budżet Koalicji 13 grudnia, bo pod koniec roku UE wyrazi zalecenia wobec Polski i już niedługo czekają nas olbrzymie cięcia. To by potwierdzało, że rządowi chodzi o zwycięstwo w wyborach prezydenckich.

Książki autora dostępne na jego stronie tutaj