Dlaczego w PRL-u zniszczono rozwój technologii informatycznej?

W PRL Polska była liderem technologii komputerowej na świecie! Przykład – komputer k-202 polskiego pomysłu był najlepszy na świecie. Ale dostęp do jakiegokolwiek komputera miało tylko kilkaset osób w kraju. W tym samym czasie na Zachodzie, maszyny takie wykorzystywano niemal wszędzie.

Komunistyczny reżim, pomimo zapaści cywilizacyjnej, doskonale wykorzystywał za to komputery w kontroli społecznej. Brak wolnego rynku w bloku sowieckim sprawiał, że gospodarki sowieckich kolonii były zacofane technicznie wobec państw zachodu. W latach 70. XX w. na Zachodzie, komputery były codziennością w przemyśle i handlu. W PRL maszyny liczące wykorzystywano tylko w nauce, dodatkowo na początku lat 70. ich ilość oscylowała w granicach 200 sztuk – co na tle nawet innych krajów demokracji ludowej było bardzo kiepskim wynikiem, dużo mniej liczne niż Polska Ludowa Czechosłowacja i NRD miały więcej takich maszyn.

W 1968 roku władze PRL rozpoczęły prace nad komputerową ewidencją ludności. Najpierw w 1974 roku stworzono komputerową ewidencję osób z wyższym wykształceniem. Powstała ona na podstawie danych ze wszystkich uczelni i z 50.000 zakładów pracy. Baza zawierała informacje o 600.000 polskich inteligentów. Każdą osobę charakteryzowało 135 cech, takich jak: imię, nazwisko, data urodzenia, ukończone studia, historia zatrudnienia, pełne dane o stanie majątkowym rodzinnym sytuacji mieszkaniowej z uwzględnieniem metrażu, formy własności, współlokatorów, odległości i czasu dojazdu do pracy.

Więcej nt. komputera k-202: TUTAJ

Od początku lat 70. ośrodek informacji MSW rozpoczął prace nad PESEL - Powszechnym Elektronicznym Systemem Ewidencji Ludności. Każdemu Polakowi nadano własny numer identyfikacyjny. W planach numer ten miał być wykorzystywany w administracji, służbie zdrowia, ubezpieczeniach emerytalnych, i wskazywać miejsce zamieszkania. Numer generowano z daty urodziny, liczbowego oznaczenia płci, numeru porządkowego i liczby kontrolnej.

Prace nad PESEL kontrolowało Rządowe Centrum Informatyczne. Pracowali w nim najlepsi polscy informatycy (w tym i współpracownicy twórcy minikomputera K-202). Pracownicy centrum mieli zapewnione dobre płace, możliwość kształcenia się na zachodzie, podróże studyjne po USA, RFN i Belgii gdzie prezentowano delegacji z PRL sprzęt i programy. O trosce władz świadczy to, że dla Rządowego Centrum Informatycznego w przeciągu roku wybudowano gmach przy ulicy Pawińskiego na Ochocie.

Rządowe Centrum Informatyczne zatrudniało zatrudniało 10.000 osób obsługi i informatyków. Prace w Centrum polegały na zebraniu tysięcy stron odpisów z wszelkich możliwych instytucji dla jednej osoby. Potem dane z papierowych odpisów wprowadzano do cyfrowych baz danych i nadawano osobom numery identyfikacyjne.

Do 1984 roku wszystkim obywatelom PRL nadano numery identyfikacyjne. PESEL zamiast ułatwiać życie obywatelom stał się instrumentem wykorzystywanym przez MO i SB. W okresie stanu wojennego organy represji mogły dowiedzieć się z systemu PESEL wszystkiego o danej osobie, lub wyszukać jakąś osobę na podstawie kilku jej cech.

Jan Bodakowski 

fot. komputer K-202 z lat 70. XX w., wikimediacommnos

© WSZYSTKIE PRAWA DO TEKSTU ZASTRZEŻONE. Możesz udostępniać tekst w serwisach społecznościowych, ale zabronione jest kopiowanie tekstu w części lub całości przez inne redakcje i serwisy internetowe bez zgody redakcji pod groźbą kary i może być ścigane prawnie.